صنایع دستی کشاورزی

صنایع دستی

صنایع دستیبه برخی از دست ساخته های انسانی، با داشتن معیارهایی خاص محل های متفاوت در سراسر جهان از جمله سرزمین کهن ایران ، اطلاق میشود. بشر پس از یکجانشینی شروع به ساخت ابزار و وسایلی برای استفاده روزمره خود کرد که آن آثار را میتوان اولین نمونه های صنایع دستی دانست. با گذشت زمان و شکل گیری شهرها و گسترش فعالیتهای اجتماعی، دستساخته های انسان تنوع و کاربردهای بیشتری پیدا کرد. در این میان اختراع چرخ سفالگری هم تحولی شگرف ایجاد کرد. خاک از نخستین موادی بود که انسانها برای ساخت لوازم مورد نیاز خود از آن بهره بردند.

تا سالها این دست ساخته تنها جنبه کاربردی برای امور روزمره را داشت. در میانه انقلاب صنعتی اوضاع تغییر کرد. سرعت سرسام آور رشد صنایع و نابودی سنتها بسیاری را نگران کرد و باعث افزایش توجه به این صنعت-هنر شد.
خرید صنایع دستی

امروزه صنایع دستی به آثاری گفته میشود که با دست یا دست و ابزار برای استفاده روزمره یا صرفا به عنوان وسایلی تزیینی استفاده میشود. مواد اولیه تولید صنایع دستی معمولا به صورت خام و از طبیعت گرفته میشود. به همین دلیل آثار تولید هر شهر و کشور، نشان از طبیعت پیرامونی آن دارد. از طرفی این آثار بار فرهنگی و تاریخی دارند. معمولا تصاویر و نقوشی که بر روی آنها نقش میبنند از فرهنگ و تاریخ هر منطقه نشات میگیرد.

از دیگر ویژگیهای صنایع دستی این است که تعداد آثار تولیدی توسط استادکاران و شاگران آنها محدود است. معمولا هر اثر منحصر به فرد است و شباهتی کامل به دیگری ندارد. از طرفی آموزش در این حوزه، هرچند در مواردی مدرن شده و به دانشگاهها راه پیدا کرده اما همچنان فعالیتی سنتی تلقی میشود. به همین دلیل آموزش آن سینه به سینه، از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است.

۱۰ژوئن از سوی سازمان جهانی یونسکو به عنوان روز صنایع دستی نامگذاری شده است.
صنایع دستی مس و خاتم
ویژگی های صنایع دستی

با توجه به تعریف فوق و سایر تعاریفی که برای صنایع دستی ارائه شد، اکنون باید بدانیم یک محصول چه ویژگیهایی باید داشته باشد که بتوانیم آن را صنایع دستی بنامیم و یک صنایع دستی باید چه ویژگیهایی داشته باشد:

انجام بخشی از تولید توسط دست و ابزار دستی، حضور موثر انسان در فعالیت تولیدی و اماکن شخصی سازی و سفارشی سازی آن در هر محصول، عدم تشابه با محصولات دیگر یا دست کم نادر بودن تشابهات، عدم نیاز به سرمایه گذاری ثابت زیاد در فرآیند تولید محصول، دارا بودن ارزش افزوده بالاتر نسبت به سایر محصولات، قابلیت ایجاد و توسعه در محیطی اعم از شهر و روستا و چادر عشایر، قابلیت انتقال تجارب و رموز تولید سینه به سینه و استادی و شاگردی
صنایع دستی ایرانی

ایران به واسطه تاریخ کهن، سابقهای بسیار در تولید صنایع دستی دارد. از طرفی داشتن اقلیم های متفاوت باعث شده تا صنایع دستی این کشور از تنوع بالایی برخوردار باشد. فرش دستباف ایران یکی از مشهورترین آثار این حوزه است. این اثر در شهرهای مختلف و بر اساس نقش و طرحهایی متفاوت بافته میشود. این تفاوت در دیگر تولیدات مانند گلیم، پارچه، صنایع چوبی و فلزی دیده میشود. گلیم، جاجیم، تولید ظروف مسی و نقره، سفالگری، معرق و میناکاری، خراطی، ملیله و سوزندوزی، قلمکاری، خاتمکاری، تولید محصولات مختلفی از چرم و ساخت زیورآلات با طلا و نقره از مهمترین و مطرح ترین صنایع دستی ایرانی است.

در یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) بیش از ۶۰۰ نوع از صنایع دستی کشورهای مختلف ثبت شده است. در این میان ۴۵۰ صنعت دستی متعلق به ایران است. از این تعداد ۲۸۷ نوع از صنایع دستی ایرانی از تولیدات استان اصفهان است. به همین دلیل در آذر سال ۱۳۹۴، شهر اصفهان به عنوان شهر بین المللی خلاق در حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی از سوی یونسکو انتخاب شد. این اتفاق تلاشی است برای حفظ هنرهایی که سالهاست تولید میشوند و راهی برای حفظ و بقای آنها.

تعداد هنرها و صنایع دستی منسوخ و فراموش شده ایرانی در سالهای اخیر افزایش پیدا کرده است. بسیاری از مسؤلان و کارشناسان تلاشهایی را آغاز کردهاند. تا با آموزش نیروهای جوان و بازاریابی برای محصولات تولید شده، مانع از بین رفتن این دست صنایع بومی شوند.
انواع صنایع دستی ایرانی

تولیدات ایرانی در عرصه صنایع دستی را میتوان بر اساس جنس تولیدات و ابزارهایی که برای تولید استفاده میشود، طبقهبندی کرد.
بافتهایی با استفاده از دار

دار ساختاری مستطیل یا مربع شکل، از جنس چوب یا فلز است. این وسیله برای تولید محصولاتی برای قرار دادن بر روی زمین یا به شکل تزئینی مانند فرش، گلیم، قالی، قالیچه و جاجیم مورد استفاده قرار میگیرد. این گروه مشهورترین صنایع دستی ایرانی است.
بافندگی با دست

از این دسته با عنوان نساجی سنتی هم یاد میشود که از قدیمی ترین صنایع دستی ایرانی است. این کار با دستگاههایی انجام میشود که معمولا برای استفاده از آن باید دست و پا همزمان به کار گرفته شوند. زریدوزی قدیمی ترین بافت با دست در ایران است که نمونه های آن از دوران ساسانی کشف شده است. تولید پارچه های مخمل، ترمه، شمد، لنگ، روتختی و روفرشی از رایجترین نمونه های این نوع از صنایع دستی ایرانی است.
رودوزی

این نوع از دوختها را روکاری هم مینامند. در این روش بدون نقشه و طرحی قبلی، با انواع نخ، نقشهایی روی پارچه ها ایجاد میشود. سوزندوزی، پته دوزی، ملیله دوزی و گلابتوندوزی از نمونه های این نوع دوخت است.
سفالگری

استفاده از خاک برای تولید وسایل و ابزار روزمره از نخستین فعالیت های بشر است. این کار سالهاست طرفداران زیادی در کل جهان دارد. آثار سفالی هم امکان استفاده و هم جنبه تزئینی دارند. البته سرامیک سازی و طراحی بر روی سرامیک هم در همین دسته قرار میگیرد.
آبگینه

شیشه با هر بار حرارت، امکان تغییر شکل پیدا میکند. به همین دلیل میتوان اثری جدید از آن خلق کرد. شیشه و خرده شیشه های داغ با قیجی و انبر، شکل میگیرند و اثری زیبا خلق میشود. ظروف شیشه ای رنگی ایرانی از محبوبترین صنایع دستی شناخته شده است.
چرم

دباغی، شغلی قدیمی است. محصولات بسیاری از چرم حیوانات در ایران تولید میشود؛ از انواع لباس و کیف و کفش گرفته تا بستههایی برای نگهداری وسایل گرانقیمت. پوستین و کلاه، از قدیمی ترین و شناخته شده ترین نمونه های صنایع دستی تولید شده از چرم است.
حکاکی

قلمزنی و حکاکی بر روی اشیا برای زیباتر شدن، از قدیمی ترین هنرهای ایرانی است. این کار بر روی انواع فلز، سنگ و چوب انجام میشود و هرکدام اسمی جداگانه دارند. به عنوان مثال حکاکی بر روی چوب، خراطی نامیده میشود.
میناکاری

نقاشی با مینا بر روی ظروف فلزی از جمله هنرهای قدیمی ایرانی است. نمونه هایی از آن از در باستانشناسی های سایتهای دوره باستان هم مشاهده شده است. در حقیقت نوعی نگارگری بر روی ابزار فلزی است. از ظروف نگهداری جواهرات گرفته تا سلاحهای جنگی. قدمتی ۵ هزار ساله را برای این هنر برشمردهاند.
ساخت زیورآلات گرانقیمت

طلا در دربار شاهان ایرانی همچون دیگر کشورها، ارزش و اهمیت بالایی داشته است. از دوران حکومتهای کهن، ساخت زیورآلات با طلا و نقره یکی از هنرها و مشاغل مردم این سرزمین بوده. نمونه های کاربردی و کوچک آن مانند انگشتر، امروزه جز صنایع دستی برشمرده میشود