زنبور عسل پیش از رسیدن به کندو در بین راه مقداری از آب شهد را جذب میکند و چون شهد گلها حاوی "50" تا "80" درصد آب است، با این عمل میزان رطوبت عسل را به حدود 17 تا حداکثر25 درصد میرساند، یعنی حدودا از هر سه گرم شهدی که زنبور عسل به کندو میآورد، یک گرم عسل به دست میآید. البته عسل مناطق شمالی کشور به علت بالا بودن رطوبت هوا از آب بیشتری برخوردار است و لذا آبکی است، ولی عسل مناطق کوهستانی از آب کمتری برخوردار است. زنبور عسل نوعی از آنزیم دیاستاز به نام انورتاز را نیز به شهد اضافه میکند که این آنزیم به همراه مواد قندی و نشاستهای که چهار پنجم وزن عسل را تشکیل میدهند، عامل اصلی متبلور شدن یا شکرک زدن عسل به شمار میروند. لذا این باور که عسل غیرطبیعی شکرک میزند صحیح نیست، بلکه دلیل متبلور شدن و رسوب دادن عسل طبیعی وجود دیاستاز و همچنین کربوهیدرات ها است. دیاستاز، ذرات خیلی ریز عسل را به خود جذب کرده و باعث تهنشین شدن آن میشود. مقدار گلوکز عسل هر چه بیشتر باشد، زودتر متبلور و تهنشین میشود. این خاصیت فقط در عسلهای طبیعی و غیرتقلبی دیده میشود، زیرا تنها عسلهای طبیعی حاوی دیاستاز هستند. مدت زمان شکرک زدن یا متبلور شدن عسل بسته به نوع گل متفاوت است و حتی در مورد عسل اقاقیا به چهار سال هم میرسد. در کشورهای اروپایی عسل سفت شده و متبلور شده را بیشتر میپسندند. تشخیص عسل طبیعی و غیرطبیعی از طریق مزه کردن غیرممکن است. برای مصرف کننده یک را ه بیشتر وجود ندارد و آن هم استفاده از ابزارهایی است که بدن در اختیارش گذاشته است. با چشمانش شکل ظاهری عسل را ارزیابی میکند، با بینیاش آن را بو میکند و با زبانش آن را مزه میکند. اگر مجموعه خصوصیات باب طبعش بود و اگر عسل عطر و طعم گلها را داشت، آن عسل واقعی است و ارزش آن را دارد که بهایش را در حد معقول بپردازد. لازم به ذکر است مزه، عطر، طعم، رنگ و بوی عسل فقط مربوط به گل هر منطقه است و به نژاد زنبور عسل بستگی ندارد. نوع نژاد فقط در پرکاری و کمکاری تاثیر دارد.» همان طور که قبلا اشاره شد چهار پنجم وزن عسل را کربوهیدراتها تشکیل میدهند و بقیه آن عبارت است از: پروتئین، املاح معدنی، عناصر معطر، آنزیمها، ویتامینها، گرده گل و آب. هر 100 گرم عسل 330 کیلوکالری انرژی تولید میکند. لذا عسل، غذایی مقوی و انرژیزاست و به کمک دیاستازهایش چربیهای اطراف قلب را آب میکند. به همین دلیل مصرف آن به سالخوردگان و بیماران قلبی توصیه میشود. چگونه عسل در درمان زخم ها مؤثر است؟ • زمانی که عسل با رطوبت بدن تماس پیدا میکند. آنزیم گلوکز اکسیداز که توسط زنبورها در عسل ایجاد شده است به آرامی آزاد میشود و پراکسید ئیدروژن ضد عفونی کننده به میزان زیادی آزاد میشود و میتواند در حدی که به خود بافت آسیب نرساند، باکتریها را نابود کند.در ادامه با جذب مایعات و مواد مقوی به منطقه آسیب دیده باعث رشد سلولی و جلوگیری از خشک شدن زخم میشود. • فعالیت استمیک عسل باعث حضور یک لایه از مایع بین بافتها و بانداژ میشود و باعث میشود در هنگام نیاز بدون درد جابه جا شود و سلولهای جدید پاره نشود.به همین جهت در برخی بیمارستانهای دنیا برای درمان زخم بستراز ترکیبات آن استفاده میشود. در قدیم هر دارویی را با عسل مخلوط میکردند، زیرا خاصیت بهبود بخشی داروها را چند برابر میکرده و امروزه هم از عسل در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده میکنند. • از عسل در فرآورده های ضد سرفه بطور مستقیم و غیرمستقیم استفاده میشود. مزه مزه و غرغره شربت عسل برای برطرف کردن زخم های دهان و ورم گلو بسیار سودمند است. عسل ضد آسم است. • عسل با اینکه بسیار شیرین است، برای دندان ها و لثه مضر نیست، بلکه لثه ها را سالم میسازد و دندان ها را سفید میکند. • دستگاه گوارش را پاک میسازد و ضد اسهال است. در تحقیقات ثابت شده اثر بسیار مفیدی برعفونت های معده با هلیکو باکتر پیلوری دارد. از این رو ضد زخم معده و دستگاه گوارش است. • عسل در درمان آب مروارید ( کاتاراکت ) مفید است. • عسل بادشکن است و برای معالجه قولنج روده تجویز میشود و در مسمومیت های غذایی، دستگاه گوارش را پاک میسازد. • دوست کبد و پادزهر است، پس در بیماری های کبدی مصرف آن مفید است .سکنجبینی که با عسل تهیه میشود، صفرابری اعلاست. • سنگ های کلیه و مثانه را از بین میبرد. برای این منظور عسل را با کندر باید مصرف کرد. • عسل خواب آور است و به مبتلایان به بیماری کم خوابی توصیه میشود که قبل از خواب چند قاشق مرباخوری عسل میل کنند. • برای رفع کم اشتهایی مفید است و کلاً جریان خون را در بدن بهبود میبخشد. از این رو به رشد عضلات کمک میکند، پس برای بچه های کم اشتها و افراد ورزشکار بسیار مفید است. • عسل گرفتگی مویرگ ها را باز میکند و برای عروق بسیار مفید است. پس سالمندان اگر هر روز شربت عسل و لیموی تازه بنوشند، عمر طولانی تری خواهند داشت. • حتی موم عسل نیز خواص زیادی دارد و ماسک آن برای صورت، چین و چروک و فرورفتگی های پوست را میپوشاند و پوست را لطیف میکند.