شاه پسند وحشی

شاه پسند دارویی

تیره شاه پسند

مقدمه

گیاهی چند ساله به ارتفاع 60-80 سانتی متر، ساقه ایستاده، قد بلند، نازک در بالا پانیکولی، بی برگ در محل گره ها با برگهای مستطیلی ،در زمانهای دور گیاه شاه پسند نزد جادو گران بعضی کشور ها اهمیت فراوانی داشته است. آنها معتقد بودند این گیا شیطان و ارواح پلید را از انسان دور می‌کند. در گدشته نیز عوام برای معالجه یرقان، گلو درد و بیماری های مربوط به روده از این گیاه استفاده می‌کردند.

در اکثر منابع علمی از پیکره رویشی این گیاه به عنوان دارو یاد شده است. مواد موثره شاه پسند دارویی تورم و همچنین درد را کاهش می‌هد. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که استفاده از عصاه این گیاه در هنگام زایمان و همچنین در برخی بیماری های مربوط به زنان، مانند پروستاگلاندین اثر می‌کند. این گیاه همچنین برای معالجه برخی بیماری های پوستی استفاده می‌شود. در برخی کشور ها از شاه پسند دارویی نوشابه های مقوی و انرژی زا تهیه می‌کنند.

مشخصات گیاه

در مورد منشا این گیاه گزارش های متعددی وجود دارد ولی در اکثر کشور های اروپایی به صورت خودرو می‌روید.

ساقه این گیاه مستقیم، چهار گوش، زاویه دار و منشعب است. ارتفاع گیاه با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت بوده و بین 30 تا 80 سانتی متر است. برگ ها بیضوی شکل، کشیده و دارای بریدگی های عمیق است که به صورت متقابل روی ساقه قرار گرفته اند. برگ های پایینی دمبرگ بلندی دارند ولی به طرف بالا از طول دمبرگ به شدت کاسته می‌شود.

گل های شاه پسند دارویی کوچک و به رنگ بنفش کمرنگ و به صورت دستجات متراکم روی ساقه گل دهنده قرار می‌گیرد. جام گل دارای پهار پرچم است که حول مادگی قرار می‌گیرند. میوه فندقه، چند قسمتی، به رنگ قهوه ای و کمی براق است.

وزن هزار دانه 3/0 تا 4/0 گرم است. پیکر رویشی شاه پسند دارویی، حاوی مواد موثره و خاصیت دارویی دارد. مهمترین این ترکیبات گلیکوزید های ایریدوئیدی، مانند وربنین، وربنالین و هاستازوئید تشکی می‌دهد. مشتقات اسید کافئیک، اسید تانیک، اینورتین، ساپونین و امولسین از دیگر ترکیب های موجود در پیکر رویشی این گیاه است.

نیاز های اکولوژیکی

شاه پسند دارویی گیاهی مقاوم است و در اکثر کشور ها به صورت خودرو می‌روید و این گیاه به شرایط اقلیمی خاصی نیاز ندارد. لیکن نور آفتاب سبب افزایش مواد موثره آن می‌شود.

کشت و تولید این گیاه در طیف وسیعی از خاک ها امکان پذیر است.

تناوب کشت

شاه پسند دارویی را با هر گیاهی می‌توان به تناوب کشت کرد. لیکن از آنجا که پس از کشت به صورت علف هرز منطقه می‌روید، باید با گیاهانی به تناوب کشت شود که مانع گسترش این گیاه بشوند. غلات به خصوص ذرت از گیاهانی مناسب برای تناوب کشت با شاه پسند دارویی است.

مواد و عناصر غذایی مورد نیاز

تاکنون تحقیقات خاصی روی مواد و عناصر غذایی این گیاه انجام نشده است. خاک هایی که از مواد و عناصر غذایی کافی برخوردار باشند، برای کشت این گیاه مناسب ترند.

آماده سازی خاک

جهت آماده سازی خاک باید پس از برداشت محصول گیاهی که با شاه پسند به تناوب کشت شده است، زمین را شخم متوسطی زده و آن را تسطیح نمود.

هنگام انتقال نشا های شاه پسند دارویی به زمین اصلی، بستر خاک باید کاملا نرم، مسطح و فاقد هر گونه پستی و بلندی باشد.

تاریخ و فواصل کاشت

اوایل بهار زمان مناسبی برای کاشت شاه پسند دارویی در خزانه هوای آزاد یا خزانه زیر پلاستیک است. از آنجا که بذر ها بسیار ریز هستند نباید عمیق کشت شوند.

فاصله مناسب ردیف های کشت در خزانه 20 تا 30 سانتی متر است. اواخر شهریور تا اوائل مهر زمان مناسبی برای انتقال نشا های حاصل به زمین اصلی است. در زمین اصلی نشا ها باید در ردیف هایی به فاصله 35 تا 45 سانتی متر و فاصله دو بوته روی دیف 20 تا 25 سانتی متر است.

روش کاشت

کاشت و تکثیر شاه پسند دارویی توسط بذر و رد خزانه صورت می‌گیرد. پس از کشت بذر در خزانه، آبیاری سزح خزانه جهت یکنواختی در جوانه زنی ضرورت دارد.

پس از انتقال نشا ها به زمین اصلی بلافاصله گیاهان باید تحت آبیاری مناسب قرار گیرند.

مراقبت و نگهداری

آبیاری منظم و همچنین وجین علف های هرز سطح خزانه ضرورت دارد. در زمین اصلی نیز با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش می‌بایست آبیاری به صورت منظم صورت گیرد. وجین علف های هرز سطح مزرعه موجب یکنواختی رشد و نمو گیاهان و افزایش عملکرد محصول خواهد شد.

مصارف و کار بردهاد :

مسکن اعصاب، مقوی، آرام بخش، محرک ترشح صفرا، تلخ ملایم،

قسمت مورد استفاده : گیاه کامل