صمغ اوشق , در بسته بندی به درخواست خریدار

نام علمی گیاه:  

Dorema ammoniacum

     صمغ اوشق صمغ رزینی روغنی است که در کتب طب سنتی با نامهای « اوشَق» ، «وُشَق» ، « اوشه»، و «وشا» آمده است . به عربی « وَشَج» و لزاق الذهب» گفته می شود . در روزگار قدیم که مصرف داروهای گیاهی توسعه داشت در شیراز «بدران » نامیده می شده است .صمغ او را به فرانسوی Gomme ammoniaque و به انگلیسی Gum ammoniac نامند . این صمغ از گیاهی گرفته می شود که نام گیاه در کتب طب سنتی « شجره الاوشق» و به فرانسوی Doreme نامند. در بازار دارویی هند نیز این صمغ را اوشق گویند.
از این گیاه سه گونه می روید که از آنها صمغ اوشق گرفته می شود که از خانوادۀ Umbelliferae می باشند و نام علمی آنها به شرح زیر می باشد.
1- Dorema ammoniacum d.Don و Dorema ammoniacum Don. در ایران در جنوب در یزدخاست ، در شرق در کوره کهرود ، در بلوچستان در بزمان، در غرب کرند و در باباخداداد، در حریرود نام این گیاه « کَندال» و «کِما» و «اوشق» می باشد.
2- Dorema aucheri Boiss. . درکوه الوند ، در اصفهان ، در جنگلهای بلوط کهکیلویه ، کرند غرب ، در کوه دنا ، در کوه رزوند و اشتران کوه و در بادقیس با نام محلی « کِمای اسب » و در مناطق غرب ایران با نام « زو» شناخته می شود.
3- Dorema aureum Stocks که در بلوچستان می روید و نام محلی آن «اوشوینار» است.

مشخصات
اوشق گیاهی است که در ایران و درهند می روید . چند ساله و به شکل بوته است . ساقه آن باریک پوشیده از موهای ریز به رنگ زرد روشن که رنگ پنبه ای به گیاه می دهد. گلهای آن سرخ مایل به کبود است و گونه ای که از نظر تولید صمغ بیشتر مورد توجه است D.ammoinacum می باشد. برای گرفتن صمغ ساقه های گیاه را با تیغ شکاف می دهند. صمغ سقز مانندی از آن خارج میشود که در مجاورت هوا سفت می شود. صمغ اوشق به صورت تودۀ روشنی که روی آن ترک خورده و خطوط درخشان زردی دیده می شود در بازار عرضه می شود. رنگ نوع مرغوب و تمیز آن سفید است . طعم آن تلخ و بوی مخصوصی می دهد. اگر با آب مخلوط شود ، محلول شیری درست می شود که تلخ است در بازار گاهی عمداً یا سهواً با صمغ سک بینه یا صمغ آنغوره مخلوط و عرضه می شود که می توان از رنگ و بو و طعم قطعات شناخت و جدا نمود.

ترکیب شیمیایی
از نظر ترکیب شیمیایی در صمغ اوشق که از گیاه D.ammoniacum گرفته می شود گلوکورونیک اسید ، گالاکتوز، آرابینوز، رامنوز، و یک کتون یافت میشود[S.G.I.M.P] . صمغ اوشق در آب کم حل می وشد ولی در الکل خالص و سرکه بهتر حل می شود بهترین حلال آن الکل 22 درجه است.
در هندوستان صمغ رزینی روغنی اوشق را به عنوان نرم کنندۀ سینه، محرّک ، ضدعفونی کننده و در موارد زکام ، نزله ، آسم ، برونشیت مزمن و در اشخاصی که مبتلا به بزرگ شدن کبد و طحال هستند ، تجویز می کنند.
صمغ اوشق از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک است از نظر خواص معتقدند که ضد تشنج است و بعد از آنغوزه از این نظر موثرترین داروی گیاهی است . برای تسهیل خروج اخلاط و بلغم مخصوصاً در بیماری آسم مرطوب که حمله های آن به خروج اخلاط زیاد منتهی می شود مفید است زیرا خروج اخلاط را آسان کرده و دوران حمله را کوتاه می نماید. گرفتگی ها و انسداد کبد و طحال و دهانۀ عروق را باز می کند. در خوردن آن باید رعایت احتیاط را به عمل آورد و زیر نظر پزشک مصرف کرد زیرا اسراف درخوردن آن به سبب باز شدن دهانۀ عروق ممکن است تعادل جریان خون را مختل سازد و به همین دلیل آن را مخلوط با داروهای مسهل مصرف می نماید. خوردن آن با عسل برای صرع و فلج و خواب رفتگی اعضا و تشنج مرطوب امتلائی مفید است. مقدار مصرف یا دوز آن برای اشخاص بالغ قوی 10-5 گرم ، برای اشخاص متوسط 5 گرم و برای اشخاص ضعیف 2-1 گرم می باشد. غرغرۀ محلول آن با آب گرم برای تشنج سرد امتلایی و بیماریهای دماغی سرد مرطوب مانند سرگیجه ، سستی ، لقوه و خفقانهای سودایی و بلغمی نافع است زیرا بلغم را جذب و دفع می نماید. خمیر آن با سرکه برای رفع موی زاید در پلک چشم و رفع تیرگی دید چشم مفید است . اگر 5 گرم آن با ماء الشعیر مخلوط شود که غلظت آن در حد انگشت پیچ باشد و خورده شود برای تنگی نفس ، سختی تنفس و اگر با عسل مخلوط و خورده شود برای تنقیه سینه از رطوبتهای لزجه ، سختی ترشخ ادرار، درد لگن خاصره، دردهای سیاتیک و مفاصل مفید است و همچنین اگر 5-2 گرم آن در آب گرم یا دم کرده های مناسب خیسانده شود و خورده شود برای درد لگن خاصره و تهیگاه، درد کمر، سیاتیک و تحلیل بادهای جمع شده در معده ، خرد کردن سنگ مثانه و کشتن کرمهای روده و اگر به تنهایی یا با سرکه خورده شود برای ورم کبد، طحال، استسقا و سخت شدن بیضه ها مفید است . اسراف درخوردن آن بیش از حد مجاز مضر است و موجب ایجاد خون در ادرار می شود در این قبیل موارد برای معالج باید از انیسون استفاده کرد. برای کلیه نیز مضّر است و در صورت بروز عارضه در کلیه می توان زوفا خورد ، به هر حال باید دقت کرد که مصرف آن با احتیاط و در حد مجاز و زیر نظر پزشک باشد.
روش تهیه اوشق مصفی : مقدار مورد نظر اوشق راگرفته نیم کوب کره و در الکل 60 درجه به کمک حرارت حل می کنند و محلول را با فشار از پارچه می گذرانند و بعد آن را در حمام ماریه تبخیر کرده و الکل آن را می گیرند به طوری که اگر قدری از آن را در آب سرد بریزند منجمد می شود و به انگشتها می چسبد.4-6/0 گرم از این اوشق مصفی را به عنوان عامل ضد تشنج و ضد نزله به کار می برند