عناب (Jujube) میوهای است بیضی شکل و به رنگ قرمز که علاوه بر خواص تغذیهای، دارای خواص طبی متعددی است و در مکاتب طب سنتی کشورهای مختلف، جایگاه ویژهای برای کمک به سلامت و درمان بیماریها دارد. این میوه دارای موادمغذی، ویتامینها و مواد معدنی مختلف و منبع عظیمی از آنتی اکسیدان های طبیعی است.
قدمت استفاده از عناب در طب سنتی چین، به ۲۵۰۰ سال پیش بازمی گردد.
عناب بومی مناطق گرمسیر بوده و خاستگاه آن به چین و کشورهای آسیایی برمیگردد که بعدها در سراسر جهان پراکنده شده و امروزه در بخشهای گستردهای از زمین از ایران تا هند و جنوب چین و حتی جنوب اروپا و شمال آفریقا دیده میشود و در هر منطقهای دارای اسامی مختلفی است.
در هند و پاکستان آن را «ایناب» و در شرق آسیا آن را «خرمای قرمز»، «خرمای چینی» یا «خرمای هندی» مینامند زیرا علاوه بر شیرین بودن، یک هسته شبیه خرما دارد.
درخت عناب شبیه درخت سنجد است و ارتفاعی بین ۵ تا ۱۰ متر دارد. برگهای آن کوچک، زیبا، شفاف، متناوب و دندانهدار است. گلهای آن کوچک و به رنگ سبز مایل به زرد است.
این درخت در برخی نواحی کوهستانی ایران همچون خراسان یافت میشود. برگهای درخت عناب دارای مادهای به نام «زی زی فین» است. در عناب عناصری همچون کلسیم، فسفر، آهن، ویتامینهای ۲B، A و C، مواد قندی و موسیلاژ (لعاب) یافت میشود.
ترکیبات شیمیایی عناب
عناب دارای لعاب فراوان حدود ۵% مواد پروتئینی، ۴%مواد قندی و مقدار زیادی ویتامین C و املاح است. در عصاره آبی چوب عناب اسید زی زی فیک و اسید زی زی فوماتیک وجود دارد.
ارزش غذایی عناب
این میوه منبع خوبی از ویتامین C و حاوی مقادیر قابل ملاحظهای مواد معدنی است.
همچنین دارای پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فسفر، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلور است.
در ضمن حاوی پکتین (به عنوان کلسیم پکتات) به عنوان فیبر محلول موثر در کاهش چربی و قند خون است.
محتوای چربی کل میوه عناب بسیار کم است.
نسبت اسیدهای چرب اشباع نشده به کل چربی در میوه عناب بالا است، بنابراین متخصصین تغذیه میتوانند عناب را به عنوان بخشی از رژیم غذایی توصیه نمایند.
خواص درمانی عناب
عناب از نظر طب قدیم ایران معتدل و بنا به اعتقاد ابوعلی سینا، کمی سرد است.
عناب؛ میوه ضد سرطان
عناب دارای خواص ضد سرطان است.
خواص آنتیاکسیدان عناب به جلوگیری از سرطان کمک میکند.
با توجه به مطالعات اخیر، عصاره عناب مهارکننده سلولهای سرطان خون است.
عناب به علت داشتن ویتامین C و انتیاکسیدان، مانع از رشد و حرکت رادیکالهای آزاد و در نتیجه کمک به کنترل و رشد تومور و سلولهای سرطانی است.
برای درمان سرطان آب عناب را با کاهو بخورید.
فواید عناب برای اعصاب و روان
عناب مقوی مغز و حافظه است.
آرامشبخش طبیعی است.
شستشودهنده سلولهای مغزی است.
عناب آرامکننده اعصاب است و بدخلقی را از بین میبرد.
عناب خوابآور بوده و بیخوابی و خستگی را برطرف میکند.
تسکیندهنده اضطراب و استرس است.در طب سنتی چین و کره از عناب به عنوان دارویی که سبب کاهش اضطراب میشود، استفاده میکنند.
هرگاه که احساس غمگینی کرده و گریه میکنید یک فنجان دم کرده عناب لبخند به لبهای شما میآرود.
فواید عناب برای کبد و کلیه
عناب برای سلامت کلیهها و تقویت کبد سودمند است.
مقوی کبد، صفرا و کمک به درمان برخی از بیماریهای کبدی میکند.
مصرف عناب به طور معنیداری سطوح آنزیمهای کبدی را کاهش میدهد. این آنزیمها نشانگر آسیب بافتی هستند.
یافتههای بافت شناسی نشان میدهند که این میوه اثرات محافظتی در برابر بیماریهای کبدی دارد. عناب در درمان کبد چرب نیز مفید است.
اگر سنگ مثانه دارید ۳۰ عدد عناب را در یک لیوان آب شب خیس کرده صبح ناشتا میل کنید به مدت هفت روز.
کسانی که سنگ کیسه صفرا دارند عرق بیدمشک و عرق کاسنی را از هر کدام ۱۰۰ گرم و ۵۰ گرم عناب را در آنها خیس نموده سپس صاف کنند روزی ۳ بار هر بار ۲ قاشق غذا خوری قبل از غذا میل کنند.
فواید عناب برای دستگاه گوارش
عناب موجب تقویت دستگاه گوارش میشود و کماشتهایی را برطرف میکند.
عناب در زمان ابتلا به اسهال میتواند حرکات مربوط به دستگاه گوارش را کاهش دهد.
مخلوط را با نمک و فلفل به عنوان هضم کننده مصرف کنید.
میوه خشک رسیده به عنوان ملین است. حتی تأثیر آن برای کمک به درمان یبوست با مطالعات بالینی مختلف به اثبات رسیده است و به تمام افرادی که از یبوست رنج میبرند توصیه میشود هر روز صبح یک تکه زنجبیل تازه و چند دانه عناب را در یک لیوان آب جوش قرار داده و پس از چند دقیقه این نوشیدنی را میل کنند.
عناب تقویتکننده دستگاه گوارش است و مطالعات بالینی، تأثیرات آن برای رفع مشکلات مختلف گوارش را نشان داده است. مصرف عناب به هضم غذا کمک کرده و در جلوگیری از نفخ موثر است.
مخلوط عناب با نمک در بیماران مبتلا به سوءهاضمه و حتی بیماریهای صفراوی سودمند است.
کسانی که زخم معده و ورم روده دارند عناب را با هسته سائیده بعد از غذا یک قاشق چای خوری میل کنند.
کسانی که زخم روده و اثنی عشر دارند در طول روز ۵ دانه عناب آهسته مکیده بعد از اینکه کاملا نرم شد جویده میل کنند.
فواید عناب در آسم، سرماخوردگی، سرفه و گلودرد
در طب سنتی ایران مصرف جوشانده عناب برای درمان سرفه، سرماخوردگی و آنفلوانزا و انواع گلودرد بسیار توصیه شده است.
از آنجا که این میوه سرشار از ویتامین A و C و پتاسیم است، سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند و برای پیشگیری از سرماخوردگی مفید است.
چای عناب در شرق آسیا یک نوشیدنی بسیار گوارا محسوب میشود که به جلوگیری از سرماخوردگی نیز کمک میکند.
اگر دچار سرماخوردگی شدهاید و از خشکی سینه و سرفه رنج میبرید، عناب داروی گیاهی مناسب و کارآمدی است.
عناب دارای لعاب فراوان، پروتئین، مواد قندی و مقدار زیادی ویتامین C است.
به علت لعابدار بودن، این میوه برای درمان سرفههای خشک مفید است.
یک شربت خوب مخصوص سرفه و سینه درد و خلط آور و ملین: عناب + انجیر + کشمش + خرما از هر کدام ۵۰ گرم در یک لیتر آب جوشانده صاف نموده روزی ۳ فنجان میل شود.
جوشانده عناب گرفتگی صدا را برطرف میکند.
به علاوه آسم و تنگی نفس را برطرف میکند. برای تهیه جوشانده عناب ۵۰ گرم عناب را در یک لیتر آب ریخته و بجوشانید تا حجم آن دو سوم شود.
عصاره آن همراه با زنجبیل، شیرین بیان و نعناع آرامبخش عضلات گلو است.
فواید عناب برای دندان
عناب دندانها را در برابر پوسیدگی مقاوم میسازد.
برای درمان دندان درد سائیده عناب را در محل کرم خوردگی دندان بگذارید.
درمان سردرد و سرگیجه با عناب
کسانی که سردرد یا سرگیجه دارند به مدت ۱۴ روز، روزی ۵ دانه عناب میل کنند.
برای سردردهای ناشی از سوء هاضمه عناب + بنفشه + گل پنیرک جوشانده با ترنجبین شیرین کنید میل نمایید.
برای درمان سردرد ۳۰ عدد عناب + ۵ گرم تخم گشنیز در یک لیوان آب جوش دم کرده صبح ناشتا میل شود.
درمان کمردرد با عناب
کسانی که کمر درد دارند به مدت ۷ روز، روزی ده دانه عناب ابتدا مکیده سپس میل کنند.
مصرف عناب در دیابت
مصرف عناب برای تنظیم قند خون مفید است .
ترکیبات اتری موجود در عناب عامل مهار کنندهای در افزایش قند خون است. همچنین مقادیر پارامترهای بیوشیمیایی مانند قند خون، اوره، کراتینین، کلسترول سرم، تریگلیسیرید سرم، HDL، LDL، هموگلوبین و هموگلوبین گلیکوزیله را به طور قابل توجهی به سطح نرمال نزدیک میکند.
کسانی که قند دارند روزی ۵ دانه عناب بخورند.
مصرف عناب در کاهش وزن
میوه عناب موجب باز شدن اشتها و افزایش وزن میشود. برای کاهش وزن از برگ عناب استفاده کنید.
فواید عناب برای قلب و عروق
عناب از بروز مشکلات قلبی جلوگیری مینماید.
کاهش دهنده چربی خون است.
عناب برای تصلب شرائین مفید است.
کاهشدهنده فشارخون است.
درمان روماتیسم با عناب
استفاده از پودر عناب همراه با شیر، برای درمان روماتیسم استفاده میشود.
پماد آن نیز به درمان روماتیسم کمک میکند.
سایر فواید
عناب دفع کننده بلغم است.
عناب ادرارآور است.
تسکیندهنده درد است.
افزایشدهنده سیستم ایمنی بدن است.
کمک به درمان کمخونی میکند.
میوه کال عناب تشنگی را کاهش میدهد.
خستگی شدید را برطرف میکند.
برای برطرف کردن ورم چشم، عناب را به چشم بمالید.
عناب تصفیه کننده و مولد خون است.
عناب تب تر است.
کسانی که بواسیر دارند صبح ناشتا یک استکان آب جوشانده عناب به مدت ۴ روز میل کنند.