نام فارسی:گزنه
نام علمی: Urtica dioica
نام عمومی: Stinging nettle, Nettle
نام انگلیسی : Great -nettle
نام عربی : قریص
خانواده گیاهی: Urticaceae
بخش مورد استفاده : ریزوم و ریشه خشک شده، برگ و دانه گیاه، گیاه گل دار خشک شده
مشخصات ظاهری گیاه:
گیاهی چندساله، اغلب دوپایه و دارای کرک های گزنده. ساقه های متعدد راست، اغلب منشعب، چهارگوش با کرک های گزنده انبوه یا تنک. برگ ها سر نیزه ای و تخم مرغی پهن تا تقریبا دایره ای به رنگ سبز روشن که در دوطرف از کرک های گزنده پوشیده شده است.گل آن نیز سبز فام مجتمع در توده های کوچک کروی که در طول محور های خوشه ای شکل دیده میشود.
پراکنش جغرافیایی در ایران و جهان:
در اکثر نقاط دنیا به عنوان علف هرز در مزارع رشد میکند.
در نواحی مرکزی و شرقی اروپا که مهمترین مراکز تولید آن شرق آلمان، شوروی سابق، بلغارستان و یوگسلاوی است.
در ایران نیز در نواحی شمالی، غربی و مرکزی پراکنش دارد.
ترکیبات شیمیایی :
فلاونوئید ها از جمله کامفرول و کورستین، ویتامین c و همچنین مواد معدنی از جمله کلسیم، آهن، منگنز، منگنز، پتاسیم، و به خصوص نیترات ها در برگ به مقدار قابل ملاحظه وجود دارند
موارد مصرف:
برگ ها:
درعفونت مجاری ادراری، سنگ های کلیه و مثانه و بیماری های التهابی کاربرد دارد. مصرف موضعی جهت درمان شوره سر و کنترل چربی سر استفاده دارد.
ریشه:
به عنوان مدر و در مشکلات پروستات و مثانه تحریک پذیر به کاربرده میشود. همچنین جهت درمان روماتیسم، ادم، پسوریازیس و نقرس نیز به کار رفته است.
مواد موثره:
در برگ:
فلاونوئید ها ازجمله کامفرول و کورستین، ویتامین های C، گروه B و k ،مواد معدنی از جمله کلسیم، آهن، منگنز، پتاسیم، و به خصوص نیترات ،گلوکوکینین،کلروفیل
کاروتن و ویتامین C در ساقه های جوان ،پرز برگ حاوی آمین هایی از جمله هیستامین، سروتونین و کولین است.
در ریشه:
گیاه موادی شامل اسیدهای چرب، ترپن ها، فنیل پروپان، لیگنان ها، کومارین ها، تری ترپن ها، سرامید ها، استرول ها و لکتین ها وجود دارد.
موارد منع منصرف:
حساسیت به گیاهان خانواده ی گزنه
هموکروماتوز ( اختلال در متابولیسم آهن)
در صورت احتباس مایع ناشی از کاهش فعالیت قلب
مصرف در دوران بارداری و شیردهی:
مصرف ریشه ی گیاه در دوران بارداری و شیر دهی به علت اثر روی متابولیسم آندروژن و استروژن ممنوع است.
تداخلات دارویی:
دی سولفیرام
افزایش خاصیت ضد التهابی دیکلوفناک
دیوریتیک ها، آنتی اسیدها
آهن
خواب آورها، مخدرها، ضد اضطراب ها
وارفارین
ضدتشنج ها