گیاه کوشاد (ژانسیان) Gantian

چون اولین بار پادشاه روم بنام جنتیوس که در سالهای ۱۶۷-۱۸۰ قبل از میلاد حکومت می‌کرد بوسیله این دارو شفا یافت نام آنرا جنطیانا ((Gentiana Luteaگذاشتند.

محمد بن زکریای رازی پزشک مشهور ایرانی نیز از این گیاه برای مداوای بسیاری از امراض استفاده می‌کرد.

کوشاد گیاهی است علفی، چند ساله و بسیار زیبا، دارای ساقه ای استوانه ای و سبز که بلندی آن به حدود ۱/۵ متر می‌رسد. این گیاه بحالت خودرو در دشت ها و کوهستانهای اروپا و آُسیا می‌روید. برگهای کوشاد سبز رنگ، نوک تیز و مثلثی است که دو برگ با هم بوسیله دمبرگ کوتاهی به ساقه چسبیده اند و برگهای بالای ساقه بدون دمبرگ است. گلهای آن زرد رنگ بوده که به تعداد زیاد در اواخر بهار در کنار برگهای ظاهر می‌شود.

از نظر طبی ریشه این گیاه قسمت مورد استفاده آن است. این ریشه ضخیم، گوشتی و برنگ زرد تیره و یا قهو ه ای قرمز بوده که دارای طعمی بسیار تلخ و بویی نامطبوع است.

برای مصارف طبی ریشه کوشاد باید اقلا سه ساله باشد تا اثر داشته باشد.

ترکیبات شیمیایی:

کوشاد دارای ماده ای شیمیایی بنام آماروجنتین است که بسیار تلخ است. بطوریکه اگر این ماده را با ۵۰۰۰ قسمت آب مخلوط کنیم هنوز هم طعم تلخ آن حس می‌شود.

ترکیبات دیگر این گیاه بشرح زیر است :

جنتوپیکرین، جنتوپیکروزید، جنتامارین، جتی سین، اسید جنتی سیک و جنتونوسید. کوشاد همچنین دارای مقدری تانن، اسانس، پکتین و چربی است.

خواص داروئی:

• کوشاد از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است
• اشتها را تحریک می‌کند
• کوشاد گلبولهای قرمز و سفید خون را زیاد می‌کند بنابراین برای معالجه کم خونی و بیماریهای عفونی بکار می‌رود.
• اثر ضد تورم درد و برای رفع آرتروز و رماتیسم مصرف می‌شود
• تب بر است
• بیماری مالاریا را برطرف می‌کند
• درد نقرس را برطرف می‌کند
• حرارت و رطوبت را زا بدن خارج می‌سازد
• فشار خون را پائین می‌آورد
• ناراحتی های کبدی را برطرف می‌کند
• تقویت کننده معده و بدن است
• اختلالات عادت ماهیانه را درمان می‌کند
• گرفتگی روده ها را باز می‌کند
• ادرار آور است
• ضماد کوشا با سرکه برای از بین ژبردن لکه های پوست مفید است
• عصاره این گیاه مسکن تمام دردها است
• ورم طحال را برطرف می‌کند
• خون را تصفیه و تمیز می‌کند
• درمان کننده زردی و یرقان است

طرز استفاده از کوشاد:

جوشانده :

مقدر ۲۰ گرم ریشه خرد شده کوشا را در یک لیتر آبجوش ریخته بگذارید برای مدت ۲۰ دقیقه بآرامی بجوشد، سپس آنرا صاف کنید. مقدر مصرف این جوشانده یک فنجان قبل از هر غذا است

دم کرده :

مقدرا ۵ گرم ریشه کوشاد را در یک لیتر آبجوش ریخته و بگذارید چند ساعت بمانذ. سپس آنرا صاف کرده و استفاده کنید .تنطور :

این تنطور را می‌توانید از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها خریدری کنید. مقدر مصرف آن ۱۰-۱۵ قطره همراه با آب سه بار در روز است.

مضرات :

مصرف بیش از حد کوشا ممکن است باعث تحریک معده و بوجود آوردن حالت استفراغ و دل بهم خوردگی شود. زنان باردار و مادران شیر ده نباید از این گیاه استفاده کنند.