خار شتر

خارشتر (مغیلان )

camels thorn

نام علمی :       

alhagi maurorum

خارشتر گیاهی است پایا از خانواده باقلائیان و یکی از بنشن‌ها بشمار می‌رود. نام دیگر آن علف ترنجبین است. گیاه خارشتر درختچه‌ای کوچک و گسترده روی زمین که بلندی آن از نیم متر تا یک متر و خاردار است و کرک‌های تیزی دارد. غلاف میوه آن کرکدار، کمی ضخیم و خمیده و اسفنجی است و تخمدان آن پوشیده از تارهای ابریشمی است. میوه‌های بندبند با ظاهری منظم دارد و ریشه آن بسیار عمیق می‌شود تا به آب برسد به طوریکه یکی از عوامل تخریب بناهای باستانی به شمار می‌رود. این گیاه معمولاً در بیابان ها ومناطق کویری می‌روید؛ اما به صورت یک علف هرز سمج در اکثر مزارع، باغ‌ها و زمین‌های دست‌ورزی شده، به سرعت گسترش پیدا می‌کند و حتی گاهی آسفالت را نیز شکافته و از آن سر بر می‌آورد. دانه های آن در ابعاد ارزن و به رنگ سرخ است.

خارشتر یکی از علوفه‌های خوراکی برای دام به ویژه شتر و بز است و در ایران در استان‌های خراسان، یزد، تبریزف زرند کرمان، اطراف قم و بوشهر به‌طور خودرو فراوان دیده می‌شود.

قسمت‌های مورد استفاده گیاه خارشتر

برگ، گل، ریشه و شیرابه‌های ایجاد شده روی برگ‌های آن که به آن ترنجبین گفته می‌شود.

اشارات قرآنی به گیاه و خواص خارشتر

وَ ظَلَّلْنَا عَلَیکُمُِ الْغَمامَ وَ اَنْزَلْنا عَلَیکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوی کُلُوا مِنْ طَیباتِ مَا رَزَقْناکُمْ وَ مَا ظَلَمُونَا وَ لکِنْ کَانُوا اَنْفُسَهُمْ یظْلِمُونَ. (بقره / ۵۷)

و ابر را سایبانتان گردانیدیم و برایتان مَنّ و سلوی فرستادیم. بخورید از این چیزهای پاکیزه که شما را روزی داده ایم. آنان بر ما ستم نکردند، بلکه بر خود ستم میکردند.

هم چنین در سوره «اعراف» آیه یک صد و شصت و «طه» آیه هشتاد و یک از آن سخن گفته شده است.

“ابوریحان محمدبن احمد بیرونی” اولین فردی بود که ثابت کرد ترنجبینی که از گیاهی به نام «الحاج» به دست می‌آید، همانمَنّ قرآن است. هم او بیان کرد که حشرات بسیار کوچکی که روی بعضی از این درختان زندگی می‌کنند، مولّد ترنجبین می‌باشند. کلمه «ترنجبین» معرّب کلمه فارسی «ترانگبین» است. (تر یعنی تازه و انگبین به معنای عسل است). پراکندگی آن بین اردکان یزد، بافق، مهریز و مرو است.

خواص خارشتر (طبیعت و خواص درمانی)

طبیعت خارشتر از نظر حکمای طبّ سنتی، خیلی گرم‌ و خشک است.

خواص دارویی خارشتر عبارتند از

درمان ایدز و تقویت سیستم دفاعی بدن (مواد موجود در ریشه خارشتر می‌تواند در تقویت سیستم دفاعی بدن موثر واقع شود و لذا گزینه مناسبی برای درمان و مهار بیماری ایدز به شمار می‌رود.)
رفع صفرا و جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه و مثانه
ادرارآور (از خواص خارشتر معرق بودن آن است و لذا از جوشانده خارشتر به عنوان مدر و مسهل بهره می‌برند.)
جلوگیری از اضافه وزن و چاقی (هر بار نصف لیوان عرق خارشتر با نصف لیوان آب مخلوط و میل شود.)
رفع رسوبات کلیه (نوشیدن سه لیوان عرق خارشتر در روز، موجب رفع رسوبات و جلوگیری از سنگ کلیه می‌شود.)
خاصیت چربی سوزی
درمان روماتیسم (مالیدن روغن برگ‌های خارشتر)
التیام دهنده و ترمیم کننده جراحات و زخم‌ها (استفاده از خاکستر خارشتر)
ضد سیاه سرفه، تب و لرز
التیام دهنده بواسیر و زخم‌های مقعدی (استفاده از ضماد گیاه خارشتر)

طرز استفاده و مقدار مصرف خارشتر

برای استفاده از خواص خارشتر به صورت دم کرده یا جوشانده یا از طریق تقطیر عرق گیاه به خصوص عرق ریشه آن مصرف می‌شود.

سه نوبت در روز هر نوبت ۱ قاشق غذاخوری از پودر گیاه را داخل یک لیوان آب جوش دم کنید و پس از ۱۵ دقیقه آن را صاف و قبل از غذا میل شود.

دم کرده: برای استفاده از دم کرده آن ۲۰ تا ۵۰ گرم از ان را در یک لیتر آب جوش دم کرده و هر روز چند بار هر دفعه یک فنجان از آب صاف کرده آن را بنوشید.

استعمال به شکل ضماد: مالیدن کوبیده شاخه و برگ و ریشه آن در سرکه پرورده برای تسکین دردها مفید است