دانه کتان

تخم کتان همانگونه از نامش بر می‌آید تخم گیاه کتان است، کتان از ۳۰۰۰ سال پیش بابل کشت می‌شده است. تخم کتان دارای دو گونه کلی است، که عبارتند از تخم کتان قهوه ای و تخم کتان زرد یا طلایی. بیشترین انواع بذر کتان که از این دو گونه کلی به وجود آمده اند دارای ارزش غذایی یا ویژگی های تغذیه ای مشابهی می‌باشند و در تعداد اسیدهای چرب زنجیره کوتاه با هم برابر هستند. از دانه های کتان روغنی گیاهی استخراج می‌شود، که به روغن بذر کتان معروف است.

بذر کتان یا دانه کتان، دارای ارزش غذایی بسیار بالایی است به گونه ای که مصرف ۱۰۰ گرم از آن بیش از ۱۹ درصد از نیاز بدن ما به پروتئین، فیبرهای غذایی، برخی از ویتامین های گروه B و مواد معدنی را تامین می‌کند. به خصوص باید بر این نکته تاکید نمود که مصرف این میزان تخم کتان، بیش از ۹۰ درصد از نیاز بدن انسان به تیامین (یکی از ویتامین های گروه B)، منیزیم و فسفر را تامین می‌کند. در خصوص میزان کالری بذر کتان باید گفت که مصرف ۱۰۰ گرم تخم کتان دارای ۵۳۴ کالری انرژی است، که در مقایسه با بیشتر مواد غذایی میزان بسیار بالایی است.

در هر ۱۰۰ گرم از تخم کتان ۴۲ گرم چربی وجود دارد که این میزان چربی شامل، ۲۳ گرم اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ گرم اسیدهای چرب امگا ۶ است.

خواص تخم کتان

خواص تخم کتان در پیشگیری از سرطان

در خصوص تاثیرات مثبت یا منفی مصرف تخم کتان در پیشگیری یا بروز سرطان سینه و درمان بیماری یا تشدید آن مطالب ضد و نقیض بسیاری توسط مراجع معتبر سلامت در جهان منتشر شده است، در زیر نظر دو مورد از این مراجع علمی توسط نوآورد ترجمه و منتشر شده است:

وب سایت معتبر WebMD در خصوص تاثیرات جانبی مصرف تخم کتان اشاره می‌کند که:

از آنجایی که تخم کتان ممکن است عملکردی شبیه به هورمون استروژن داشته باشد، لذا این نگرانی وجود دارد که مصرف دانه کتان در افراد مبتلا به بیماری های مرتبط با هورمون ها، سبب تشدید بیماری گردد. برخی از این بیماری ها عبارتند از سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، اندومتریوز و فیبرهای رحمی. با این حال برخی از تحقیقات اولیه آزمایشگاهی و مطالعات بر روی جانوران در خصوص مصرف دانه کتان نشان می‌دهد که ممکن است [بر خلاف آنچه در بالا گفته شد] مصرف این ماده با استروژن مقابله نموده و در برابر سرطان های وابسته به هورمون، از بدن محافظت نمایند. به هر روی، تا زمانی که تحقیقات بیشتری در این خصوص صورت گیرد، در صورت که به بیماری های با منشا هورمونی مبتلا هستید، از مصرف بی رویه تخم کتان بپرهیزید.

از سوی دیگر وب سایت دکتر مرکولا که از جمله شناخته شده ترین و معتبرین وب سایت ها در حوزه سلامت در ایالت متحده و جهان است، در زمینه تاثیر مصرف تخم کتان در پیشگیری و کمک به درمان سرطان سینه مطالب زیر را عنوان کرده است:

تخم کتان سرشار از فیتواستروژن است. فیتواستروژن یک ماده مغذی گیاهی است که به هورمون استروژن تولید شده در بدن زنان شباهت هایی دارد. تحقیقات بسیاری نشان داده است که نه تنها مصرف تخم کتان، بیش از هر ماده غذایی دیگری، از بروز سرطان سینه پیشگیری می‌کند، بلکه حتی می‌تواند در کوچک شدن اندازه تومورهای سینه موثر باشد.

تاثیرات مصرف تخم کتان در مقابله (پیشگیری و کمک به درمان) سرطان سینه را می‌توان به این صورت خلاصه نمود:

• مصرف تخم کتان میزان تولید و ترشح استروژن را در بدن کاهش می‌دهد.
• تخم کتان سبب افزایش تولید نوعی از استروژن «خوب» می‌شود که دارای خاصیت محافظت کنندگی است.
• میزان سه عامل متفاوت مرتبط با رشد سرطان سینه را کاهش می‌دهد.
• چرخه قاعدگی را طولانی تر می‌کند.
• از چسبیدن استروژون های محیطی به بافت پستان جلوگیری می‌کند.
• از بافت پستان در برابر تاثیرات مخرب مواد سمی محیطی محافظت می‌کند.
• مسدود نمودن آنزیم آروماتاز، شبیه به نحوه عملکرد داروی آریمیدکس (Arimidex)
• مسدود نمودن گیرنده استروژن، شبیه به نحوه عملکرد داروی تاموکسیفن (Tamoxifen)

به طور کلی در خصوص مصرف تخم کتان و تاثیر آن بر سرطان سینه می‌تواند به سه مورد زیر اشاره نمود:

• استروژن گیاهی، هر چند به آن استروژن گفته می‌شود، اما در واقع با استروژن تولید شده در بدن بسیار متفاوت است.
• مطالعات بسیار زیادی نشان داده است که خوردن غذاهایی که از لحاظ «استروژن های گیاهی» غنی هستند، تاثیر قابل توجهی در مقابله با بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان سینه دارد.
• محافظ از بدن در برابر سرطان سینه یا افزایش شانس خود در مقابله با این بیماری چیزی نیست که از طریق ایجاد «یک» تغییر در رژیم غذایی یا سبک زندگی ایجاد شود، بلکه حاصل و نتیجه تمامی اجزای برنامه غذایی و شیوه زندگی ماست.

تذکر: همانگونه که در بالا اشاره شده دکتر مرکولا مصرف تخم کتان را هم در پیشگیری از سرطان سینه مفید و موثر می‌داند و هم در کمک به درمان آن. WebMD در خصوص اینکه آیا افرادی که قبلا به سرطان سینه یا دیگر سرطان های مرتبط با مسائل هورمونی دچار بوده اند می‌توانند تخم کتان مصرف کنند یا خیر توضیحی نداده است و به همین دلیل نمی‌توان در این خصوص با قاطعیت اظهار نظر نمود.

تاثیر مصرف دانه کتان در کاهش فشار خون و جلوگیری از بیماری های قلبی

تحقیقات بسیاری نشان داده است امگا ۳ موجود در دانه های کتان از طریق مکانیسم هایی مانند اقدامات ضد التهابی و تنظیم نمودن ضربان قلب، به بهبود سیستم قلبی عروقی کمک می‌کند. یکی از مهم ترین خواص تخم کتان، کاهش فشار خون است. از این رو احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد. همچنین رژیم غذایی حاوی دانه های کتان از سخت شدن و گرفتگی شریان ها جلوگیری می‌کند و از این رو موجب حفظ سلامتی قلب می‌شود. امگا-۳ نقش بسزایی در تنظیم ریتم قلب دارد و در درمان آریتمی (ضربان قلب نامنظم) و نارسایی قلبی مفید است. پژوهشگران دانشگاه هاروارد مصرف روزانه ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری دانه کتان را به بیماران قلبی یا آنهایی که زمینه ابتلا به ناراحتی های قلبی دارند، توصیه می‌کنند.

خواص تخم کتان در پیشگیری از دیابت

پژوهش های صورت گرفته توسط دانشمندان کانادایی نشان می‌دهد که مصرف دانه ی کتان احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را به میزان ۸۰ درصد کاهش می‌دهد. محققان در حال تحقیق بیشتر در این خصوص هستند. توصیه می‌کنیم روزانه یک تا دو قاشق چای خوری دانه ی کتان آسیاب شده به غذاهای خود اضافه نمایید.

همچنین برخی تحقیقات صورت گرفته نشان داده است مصرف روزانه تخم کتان به دلیل دارا بودن لیگنان، به میزان متوسطی سبب بهبود قند خون می‌گردد. به علاوه تخم کتان قدرت آنتی اکسیدانی بالایی داشته و می‌تواند با استرس اکسیداتیو – عامل ابتلا به دیابت – مقابله نماید.

خواص تخم کتان در کاهش کلسترول خون

وجود امگا ۳ برای تنظیم کلسترول خون لازم است. این اسیدهای چرب میزان کلسترول خوب خون را افزایش می‌دهند و حالت ارتجاعی رگ های خونی و جریان خون را بالا می‌برند. دانه کتان یکی از مفید ترین منابع امگا-۳ به شمار می‌رود. مصرف تخم کتان موجب کاهش سطح کلسترول با چربی بد در خون می‌شود. محققان معتقدند گنجاندن دانه کتان در برنامه غذایی روزانه افراد بزرگسال می‌تواند شانس ابتلا به گرفتگی عروق یا آترواسکلروز را در آنها تا ۷۵ درصد کاهش بدهد. محققان با تحقیقی که روی بیش از ۱۰۰ خانم یائسه انجام دادند، به این نتیجه رسیدند درصد ابتلا به بیماری پرفشاری خون و ناراحتی های قلبی در خانم هایی که به مدت یک سال، روزی ۴ قاشق غذاخوری دانه کتان خام مصرف می‌کردند، بسیار پایین و ناچیز بود.

دانه کتان برای درمان یبوست

دانه کتان سرشار از فیبرهای محلول و نامحلول بوده و به همین علت یک ماده ملین بوده و دفع را راحت می‌کند. اگر دچار یبوست مزمن هستید به سراغ دانه ی کتان بروید. بدین منظور یک قاشق چای خوری دانه ی کتان را به مدت یک شب در یک لیوان آب خیس کرده و فردای آن آب را به همراه دانه ها بنوشید. یا این که ۲۰ گرم دانه ی خشک را با یک لیتر آب و به مدت ۵ دقیقه بجوشانید و محلول را صاف کنید. صبح و شب بعد از غذا یک فنجان از این جوشانده میل کنید. توجه داشته باشید تأثیر دانه ی کتان تقریباً بعد از ۳ روز خود را نشان می‌دهد.

خواص تخم کتان در پیشگیری از گرگرفتگی در زنان

گنجاندن تخم کتان در برنامه غذایی خود و مصرف منظم آن، می‌تواند احتمال ابتلا به گر گرفتگی در دوران یائسگی در زنان را کاهش دهد. تخم کتان حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ گیاهی (مفید برای پوست) و فیتواستروژن است و برای همین یکی از بهترین مواد غذایی مورد نیاز زنان است. تخم کتان سرشار از لیگنان های گیاهی است و به همین دلیل می‌تواند سوخت و ساز و استفاده از استروژن را کنترل کرده و به این ترتیب علائم یائسگی مانند گرگرفتگی، تعریق و خشکی واژن را کاهش دهد. می‌توانید تخم کتان آسیاب شده را خریداری نموده و به غذاها، ماست و انواع سالاد و غیره افزوده و میل کنید.