سرخ ولیک

سرخ ولیک

نام علمی : Crataegus Oxyacantha

نام عمومی : HawthornT،May bush

نام انگلیسی : Hawthorn

نام عربی : زعرور الادویه

نام خانواده : Rosaceae(گل سرخ )

سرخ ولیک درختچه ای است با شاخه های خاردار و برگ های لوب دار که بریدگی لوب آن کم عمق است. این گیاه در ایران نمی‌روید. نوع ایرانی آن که گونه مشابهی است به نام سرخ ولیک معروف است      

پراکندگی جغرافیایی :

بلغارستان، آلبانی، یوگسلاوی، رومانی و لهستان

مهمترین موارد کاربرد : درمان فشار خون بالا ( هیپر تانسیون ) نارسایی و ضعف عضله ی قلب و آنژین صدری

تداخل : گلیکوز یدهای قلبی مانند دیگو کسین

نحوه تداخل :

با توجه اثرات مشابه گلیکوزیدهای قلبی مانند دیگوکسین که سبب افزایش شدید و نا خواسته قدرت انقباضی قلب و بروز عوارض ناشی از استفاده آن می‌شود به بیماران توصیه می‌گردد از مصرف خود سرانه اجتناب ورزند. ودراین خصوص حتما با پزشک خود مشورت نمایند

در‭ ‬مکتب‭ ‬پزشکی‭ ‬قدیم‭ ‬ایران (‬مکتب‭ ‬مزدیسنا‭ ‬و‭ ‬مکتب‭ ‬اکباتان)،‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬بهداشت‭ ‬تن‭ ‬و‭ ‬روان‭ ‬وپاکی‭ ‬و‭ ‬سلامت‭ ‬انسان‭ ‬بسیار‭ ‬اهمیّت‭ ‬داده‭ ‬می‌شد‭ ‬،‭ ‬از‭ ‬گیاهان‭ ‬دارویی‭ ‬بهره‭ ‬می‌گرفتند‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬بوی‌خوش‭ ‬گل‌ها‭ ‬و‭ ‬گیاهان‭ ‬معطّر‭ ‬به‭ ‬رایحه‭ ‬درمانی‭ ‬نیز‭ ‬می‌پرداختند‭. ‬از‭ ‬آن‭ ‬زمان‭ ‬تا‭ ‬امروز‭ ‬صد‌ها‭ ‬کتاب‭ ‬درباره‌ی‭ ‬خواص‭ ‬درمانی‭ ‬گیاهان‭ ‬دارویی‭ ‬نوشته‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬یکی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬کتاب‌ها‭ ‬،‭ ‬که‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬مطالب‭ ‬آن‭ ‬با‭ ‬اصول‭ ‬پزشـــکی‭ ‬امـروز‭ ‬قـابل‭ ‬تطبیق‭ ‬است‭ ‬کتاب‭ ‬بزرگ‭ ‬‮«‬ذخیره‌ی‭ ‬خوارزمشاهی‮»‬‭ ‬تالیف‭ ‬سید‭ ‬اسماعیل‭ ‬جرجانی‭ ‬است،‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬بیش‭ ‬از450‭ ‬هزار‭ ‬کلمه‭ ‬و‭ ‬حدود‭ ‬5‭ ‬کیلو‭ ‬گرم‭ ‬وزن‭ ‬،‭ ‬قرن‌ها‭ ‬کتاب‭ ‬درسی‭ ‬طب‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬حقیقت‭ ‬یک‭ ‬دایرۃ‌المعارف‭ ‬بزرگ‭ ‬پزشکی‭ ‬به‭ ‬شمار‭ ‬می‌آید‭. ‬جرجانی‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬کتاب‭ ‬به‭ ‬شرح‭ ‬انواع‭ ‬بیماری‌ها‭ ‬پرداخته‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬تشریح‭ ‬اعضای‭ ‬بدن،‭ ‬مزاج‌ها‭ ‬و‭ ‬روشهای‭ ‬درمان،‭ ‬اثر‭ ‬درمانی‭ ‬گیاهان‭ ‬دارویی‭ ‬را‭ ‬نیز‭ ‬شرح‭ ‬داده‌است‭ .‬

سرخ‭ ‬ولیک‭ ‬یا‭ ‬زالزالک‭ ‬وحشی،‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬گیاهان‭ ‬دارویی‭ ‬شناخته‭ ‬شده‌ی‭ ‬قدیمی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬امروزه‭ ‬نیز‭ ‬از‭ ‬قرص‭ ‬و‭ ‬قطره‌ی‭ ‬آن‭ ‬برای‭ ‬بر‭ ‬طرف‭ ‬کردن‭ ‬ضعف‭ ‬ماهیچه‌های‭ ‬قلب،‭ ‬نارسایی‌های‭ ‬خفیف‭ ‬قلبی،‭ ‬درمان‭ ‬ازدیاد‭ ‬فشار‭ ‬خون‭ ‬و‭ ‬تصلّب‭ ‬شریان‌ها‭ ‬استفاده‭ ‬می‌شود‭. ‬پزشک‭ ‬معروف‭ ‬یونانی،‭ ‬دیوسکوریدِ (Dioscorides) از‭ ‬میوه‌ی‭ ‬زالزالک‭ ‬وحشی‭ ‬برای‭ ‬درمان‭ ‬اختلالات‭ ‬قلبی‭ ‬استفاده‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬پزشکان‭ ‬چینی‭ ‬نیز‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬تنظیم‭ ‬جریان‌خون‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬برده‌اند‭ ‬در‭ ‬واقع‭ ‬قرن‌ها‭ ‬میوه‌ی‭ ‬زالزالک‭ ‬وحشی‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬کاهش‭ ‬فشارخون،‭ ‬آرتروسکلروز،‭ ‬دردهای‭ ‬قلبی‭ ‬وسایر‭ ‬اختلال‭ ‬های‭ ‬گردش‭ ‬خون‭ ‬تجویز‭ ‬می‌کردند‭ ‬و‭ ‬امروز‭ ‬نیز‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬گسترده‭ ‬از‭ ‬گل‭ ‬،‭ ‬برگ،‭ ‬میوه‭ ‬و‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬دارویی‭ ‬زالزالک‭ ‬وحشی‭ ‬استفاده‭ ‬می‌شود‭.‬

نام‭ ‬علمی‭ ‬گیاه‭ ‬Crataegus   laevigata‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬زبان‭ ‬انگلیسی‭ ‬(Hawthorn)‭ ‬نام‭ ‬دارد‭. ‬زالزالک‭ ‬وحشی‭ ‬در‭ ‬مناطق‭ ‬جنگلی‭ ‬ایران،‭ ‬به‭ ‬ویژه‭ ‬در‭ ‬شمال‭ ‬کشور،‭ ‬به‭ ‬وفور‭ ‬می‌روید‭. ‬درختچه‌ی‭ ‬زالزالک‭ ‬از‭ ‬تیره‌ی‭ ‬گلسرخیان‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬شاخه‌های‭ ‬تیغ‌دار‭ ‬خاکستری‭ ‬و‭ ‬منشعب‭ ‬با‭ ‬برگ‌های‭ ‬متناوب‭ ‬و‭ ‬لوب‌دار‭ ‬مشخص‭ ‬می‌شود‭. ‬گل‌های‭ ‬زالزالک‭ ‬به‭ ‬رنگ‭ ‬سفید‭ ‬مایل‭ ‬به‭ ‬صورتی‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬مجتمع‭ ‬و‭ ‬گل‭ ‬آذین‭ ‬دیهیم‭ ‬دیده‭ ‬می‌شوند‭. ‬میوه‌ی‭ ‬آن‭ ‬تخم‌مرغی‭ ‬شکل‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬قطر‭ ‬حدود‭ ‬یک‭ ‬سانتیمتر‭ ‬با‭ ‬رنگ‭ ‬قرمز‭ ‬روشن‭ ‬می‌باشند‭. ‬گل‭ ‬،‭ ‬برگ‭ ‬و‭ ‬میوه‌ی‭ ‬زالزالک‭ ‬خواص‭ ‬درمانی‭ ‬دارد‭. ‬میوه‌ی‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬،که‭ ‬در‭ ‬گرگان‭ ‬سرخ‭ ‬ولیک‭ ‬می‌نامند‭ ‬،‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬ملّین،‭ ‬بازکننده‌ی‭ ‬عروق،‭ ‬تنظیم‭ ‬کننده‌ی‭ ‬گردش‭ ‬خون‭ ‬،کاهنده‌ی‭ ‬کلسترول‭ ‬و‭ ‬تقویت‭ ‬عضلات‭ ‬قلب‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬می‌برند‭. ‬انواع‭ ‬قرص‭ ‬،‭ ‬کپسول‭ ‬و‭ ‬قطره‌ی‭ ‬کراتاگوس‭ ‬از‭ ‬همین‭ ‬میوه‭ ‬تهیه‭ ‬می‌شود‭.‬

ماده‌ی‭ ‬مهم‭ ‬سرخ‭ ‬ولیک‭ ‬پروسیانیدین‭ ‬(Procyanidin)‭ ‬است‭. ‬از‭ ‬دیگر‭ ‬ترکیبات‭ ‬فلاونوییدی‭ ‬گیاه‭ ‬آنتوسیانیدین‌ها (Anthocyanidin) و‭ ‬پروآنتوسیانیدین‌ها‭ ‬هستند‭. ‬ترکیبات‭ ‬فلاونوییدی‭ ‬گیاه‭ ‬خواص‭ ‬آنتی‌اکسیدانی‭ ‬قوی‭ ‬دارند‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬تخریب‭ ‬یاخته‌ها‭ ‬جلوگیری‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬کولاژن‌ها‭ ‬را‭ ‬تثبیت‭ ‬می‌کنند‭. ‬از‭ ‬این‌رو‭ ‬می‌توان‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬خاصیت‭ ‬برای‭ ‬پیشگیری‭ ‬از‭ ‬آرتریت‭ ‬نیز‭ ‬استفاده‭ ‬کرد‭. ‬آمین‌های‭ ‬مقوی‭ ‬قلب‭ ‬سرخ‭ ‬ولیک‭ ‬مانند‭ ‬کولین‭ ‬و‭ ‬استیل‌کولین‭ ‬و‭ ‬نیز‭ ‬مشتقات‭ ‬پورین‭ ‬و‭ ‬پکتین‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬تندرستی‭ ‬انسان‭ ‬موثرند‭ .‬

پژوهش‌هایی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬سیزده‭ ‬کشور‭ ‬اروپایی‭ ‬به‭ ‬عمل‭ ‬آمده‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭ ‬که‭ ‬تجویز‭ ‬عصاره‌ی‭ ‬سرخ‭ ‬ولیک‭ ‬در‭ ‬مقایسه‭ ‬با‭ ‬دارونما‭ ‬در‭ ‬درمان‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬بیماری‌های‭ ‬قلب‭ ‬و‭ ‬عروق‭ ‬تفاوت‭ ‬معنی‭ ‬داری‭ ‬داشته‭ ‬و‭ ‬خطر‭ ‬سکته‌ی‭ ‬قلبی‭ ‬منجر‭ ‬به‭ ‬مرگ‭ ‬را‭ ‬دو‭ ‬برابر‭ ‬کاهش‭ ‬داده‌است‭. ‬سرخ‭ ‬ولیک‭ ‬با‭ ‬تقویت‭ ‬قلب‭ ‬و‭ ‬گشاد‭ ‬کردن‭ ‬سرخ‭ ‬رگ‌های‭ ‬کرونری‭ ‬از‭ ‬بروز‭ ‬نارسایی‭ ‬احتقانی‭ ‬قلب‭ ‬پیش‌گیری‭ ‬می‌کند‭. ‬به‭ ‬این‭ ‬ترتیب‭ ‬سرخ‭ ‬ولیک‭ ‬را‭ ‬می‌توان‭ ‬کاردیوتونیک‭ ‬سالمی‭ ‬دانست‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬گشادکردن‭ ‬عروق‭ ‬کرونر‭ ‬جریان‌خون‭ ‬کرونر‭ ‬و‭ ‬نیز‭ ‬جریان‌خون‭ ‬محیطی‭ ‬را‭ ‬افزایش‭ ‬می‌دهد‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬مهارآنزیـم ‬(ACE(Angina- convert ing Enzyme از‭ ‬ازدیاد‭ ‬فشارخون‭ ‬جلوگیـری‭ ‬می‌کند‭.‬

به‭ ‬طور‭ ‬خلاصه‭ ‬می‌توان‭ ‬گفت‭ ‬گل‭ ‬زالزالک‭ ‬کار‭ ‬قلب‭ ‬را‭ ‬تنظیم‭ ‬می‌کند‭ ‬و‭ ‬فشارخون‭ ‬را‭ ‬کاهش‭ ‬می‌دهد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬درمان‭ ‬آنژین‭ ‬صدری‭ ‬و‭ ‬تصلب‭ ‬شریان‌ها‭ ‬و‭ ‬نارسایی‭ ‬کرونر‭ ‬موثر‭ ‬است‭ .‬گل‭ ‬و‭ ‬برگ‭ ‬و‭ ‬میوه‌ی‭ ‬گیاه‭ ‬بیماری‌های‭ ‬قلبی‭ ‬با‭ ‬منشاء‭ ‬عصبی‭ ‬را‭ ‬بهبود‭ ‬می‌بخشد‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬کاهش‭ ‬اسیداوریک‭ ‬خون‭ ‬به‭ ‬درمان‭ ‬نقرس‭ ‬کمک‭ ‬می‌کند‭ .‬

نحوه‭ ‬مصرف‭ ‬و‭ ‬مقدار‭ ‬سرخ‭ ‬ولیک

در‭ ‬اروپا‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬صد‭ ‬فرآورده‌ی‭ ‬دارویی‭ ‬کراتاگوس‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬نحوه‌ی‭ ‬مصرف‭ ‬و‭ ‬مقدار‭ ‬دارو‭ ‬را‭ ‬می‌توان‭ ‬در‭ ‬بروشورهای‭ ‬آن‭ ‬ها‭ ‬مشاهده‭ ‬کرد‭. ‬اما‭ ‬در‭ ‬عین‭ ‬حال‭ ‬می‌توان‭ ‬از‭ ‬چای (‬دمکرده) برگ‭ ‬و‭ ‬گل‭ ‬سرخ‭ ‬ولیک‭ ‬و‭ ‬نیز‭ ‬میوه‌ی‭ ‬آن‭ ‬استفاده‭ ‬کرد‭. ‬برای‭ ‬این‭ ‬منظور‭ ‬2‭ ‬تا‭ ‬3‭ ‬قاشق‭ ‬چای‭ ‬خوری‭ ‬از‭ ‬برگ‭ ‬و‭ ‬گل‭ ‬گیاه‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬لیوان‭ ‬آب‭ ‬جوش‭ ‬به‭ ‬مدت10دقیقه‭ ‬دم‭ ‬کرده‌ی‭ ‬و‭ ‬روزانه2‭ ‬تا3‭ ‬فنجان‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬می‌نوشند‭. ‬در‭ ‬صورتی‭ ‬که‭ ‬فرد‭ ‬افزایش‭ ‬قند‭ ‬خون‭ ‬نداشته‭ ‬باشد‭ ‬می‌تواند‭ ‬با‭ ‬افزودن‭ ‬عسل‭ ‬طبیعی‭ ‬به‭ ‬دم‭ ‬کرده‌ی‭ ‬مذکور‭ ‬نوشیدنی‭ ‬مطبوعی‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬تهیه‭ ‬نماید‭.‬

علاوه‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬می‌توان‭ ‬از‭ ‬عصاره‌ی‭ ‬گل‭ ‬کراتاگوس‭ ‬به‭ ‬مقدار250‭ ‬تا400‭ ‬میلی‌گرم‭ ‬در‭ ‬روز‭ ‬استفاده‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬از‭ ‬میوه‌ی‭ ‬منجمد‭ ‬شده‌ی‭ ‬گیاه‭ ‬سه‭ ‬بار‭ ‬در‭ ‬روز‭ ‬و‭ ‬هر‭ ‬بار1تا‭ ‬2‭ ‬گرم‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬بهره‭ ‬گرفت‭.‬

با‭ ‬آنکه‭ ‬عوارض‭ ‬جانبی‭ ‬سرخ‭ ‬ولیک‭ ‬بسیار‭ ‬ناچیز‭ ‬است‭ ‬اما‭ ‬توصیه‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬زنان‭ ‬باردار‭ ‬و‭ ‬کسانی‭ ‬که‭ ‬ازترکیبات‭ ‬دیژیتالی‭ ‬استفاده‭ ‬می‌کنند‭ ‬به‌طور‭ ‬همزمان‭ ‬فرآورده‌های‭ ‬کراتاگوس‭ ‬را‭ ‬مصرف‭ ‬نکنند‭

تداخلات دارویی سرخ ولیک
اين دارو سطح سرمي و تأثير گليکوزيدهاي قلبي را افزايش مي دهد.
-با مصرف توأم، تأثير داروهاي ضد انعقاد افزايش مي‌يابد.
-از مصرف همزمان با داروهاي آنتي آريتمي و سيساپرايد خودداري شود.
-مصرف همزمان کراتاگوس با بتابلاکرها مي تواند موجب افزايش فشار خون شود.
هشدار ها سرخ ولیک
فراورده هاي حاوي کراتاگوس بايد حتماً با نسخه پزشک تجويز گردند و در طول درمان، ضربان قلب و فشار خون به طور مرتب کنترل شود.
اگربا مصرف دارو پس از۶ هفته نشانه هاي بيماري بدون تغيير ادامه يابد و يا تجمع آب در پاها صورت گيرد حتماً با پزشک تماس بگيريد.
در صورت احساس درد در حوالي قلب، دست ها، بالاي شکم، حوالي گلو و يا در صورت اشکالات تنفسي فوراً با پزشک مشورت نمائيد..