کاکتوس گیاهی است از تیره کاکتوسیان (Cactaceae) تیرهای از میخکسانان که اغلب خاردار و گوشتی هستند.
کاکتوس در ابتدا تنها در شمال و جنوب و نواحی مرکزی آمریکا رشد میکرد اما امروزه در بسیاری از مناطق گرم و خشک جهان توسط مردم پراکنده شده کاکتوس طی طوفانهای ناگهانی آب ذخیره کرده و آب ذخیره شده را طی ماههای خشکسالی به مصرف میرساند. کاکتوسیان در ایران گونهٔ بومی ندارند.
بیشتر کاکتوسها ریشههای عمیقی ن داشته و ساقه شبکه مانندی دارند که بهعنوان منبع ذخیره آب عمل میکنند ساقه کاکتوس توسط تیغهایی محافظت میشود. کاکتوسها برگهای خیلی کوچکی داشته یا اصلاً برگ ندارند.
آب موجود در نوع خاصی از کاکتوس به نام گلابی خاردار مکزیکی پر از بتالیانز betalains است، این ماده رنگدانه ی آنتی اکسیدانی بسیار قوی و نادر است. این ماده در احیای پوست بسیار موثر بوده و یک درخشان کننده فوق العاده است و میتواند از پیدایش علائم پیری جلوگیری کند.علاوه بر آن سه نوع کاکتوس خوراکی وجود دارد که عبارتند از:
سان پدرو(Sanpedro)
این گیاه دارای ارزش دارویی بالایی است و آب بدست آمده از آن مانع سوزش کلیه و مثانه میشود و تب بالا و هپاتیت را درمان میکند.
هودیا (Hoodia)
این نوع اغلب در آقریقای جنوبی به عمل میآید و به درمان چاقی مفرط کمک میکند.
اوپنتیا (Opuntia)
سر شار از فلاوانوئیدز است که خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. آنتی اکسیدان اثر سم زدایی دارد و از آسیب سلولی که باعث سرطان و پیری میشود، جلوگیری میکند.میوه کاکتوس خاصیت رونده دارد و روده ها را ملایم میکند.عصاره کاکتوس منبع خوب فیتوکمیکال است، و با تقویت سیستم دفاعی بدن را در برابر عفونتها مقاوم تر میکند.آب کاکتوس از ایجاد لکه ی زخم. عفونت زخم جلوگیری میکند، علاوه بر آن با بهبود بخشیدن به گردش خون به التیام زخم به طور چشمگیری سرعت میبخشد. کاکتوس برای دیابت نوع دوم مفید است.
میوه کاکتوس به دلیل آنکه در منطقه ای بیابانی و خشک پرورش مییابد، سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدانی است. خوب است بدانید آنتی اکسیدان ها سلاح گیاه در برابر مقابله با شرایط سخت و طاقت فرسای محیطی است.وجود این ترکیبات در میوه کاکتوس اثر سم زدایی قوی و ضدالتهاب داشته و از آسیب سلولی ـ که باعث سرطان و پیری میشود ـ جلوگیری و از سوی دیگر با تقویت سیستم دفاعی، بدن را در برابر عفونت ها مقاوم تر میکند.
یکی از کاربردهای رایج میوه کاکتوس مصرف آن در رژیم غذایی است که به دلیل غنی بودن از مواد فیبری باعث مهار گرسنگی میشود. این میوه مقوی دستگاه گوارش بوده و خاصیت رونده داشته و باعث لینت مزاج میشود. مهم ترین فایده آن در معالجه کبد است و مصرف آن برای بیماران کبدی با نظر پزشک مربوط مفید است. همچنین باعث سلامت قلب شده و در کاهش کلسترول بد خون نقش بسزایی دارد.
برخی منابع ادعا میکنند مصرف این میوه بعد از غذا باعث کاهش جذب انسولین میشود و برای مبتلایان به دیابت نوع 2 مفید است. از عفونت های کلیوی جلوگیری کرده و تب بالا و هپاتیت را درمان میکند و با کمک به گردش خون به طور چشمگیری در التیام زخم ها موثر است.این را هم بدانید از میوه کاکتوس روغنی تهیه میشود که غنی از ویتامین E بوده و میزان آنتی اکسیدان آن سه برابر سایر روغن ها و برای مبارزه با پیری پوست بسیار نافع است.
تحقیقات نشان داده است که آب کاکتوس کاهش دهنده سطح کلسترول خون است. شهد آن سرشار از فیبرهای محلول است که میتواند جذب چربی بدن را کاهش دهد.
همه ما میدانیم چقدر مهم است که بدنمان به خوبی هیدراته شود. آب خوب است، اما اجازه دهید صادقانه بگوییم که خوردن آب واقعا خسته کننده است آب کاکتوس یک جایگزین عالی برای هیدراته کردن بدن است. طعم آن شیرین و شبیه به طعم توت فرنگی است.
گلابی خاردار یک ضداسهال قدرتمند است. این ماده درد روده را کاهش داده و حتی با ایجاد یک لایه محافظ در اطراف معده و محافظت از آن در برابر اسیدهای تحریک کننده مانع از زخم معده میشود.
آب گلابی خاردار به کاهش التهاب کبدی ناشی از مصرف بیش از حد الکل کمک های قابل توجهی میکند و اثرات مصرف بیش از حد آن مثل خشم، تهوع، خشکی دهان و از دست دادن اشتها را به حداقل میرساند.
سطح کاکتوس با وجود فیبرهای آن دارویی مفید برای بیماران مبتلا به سندروم متابولیک است و افرادی که سطح کلسترول خونشان بالا است پس از 4 هفته مصرف این گیاه، سطح LDL و تری گلیسیرید بدن کاهش و خطرات قلبی کم میشود.کاکتوس گلابی خاردار میتواند سطح قند خون را در بیماران دیابت نوع 2 کاهش دهد و مصرف 140 میلی گرم از آن سبب کاهش پکتین و به حداقل رسیدن قندخون در معده منجر و از کبد افراد محافظت جدی به عمل میآورد.
طی یک مطالعه ای به وسیله دانشمندان دانشکده این نتایج حاصل شد که افراد مبتلا به دیابت پس از هشت هفته مصرف عصاره کاکتوس LDL 15 درصد، کلسترول 12 درصد، قندخون 11 درصد و انسولین 11 درصد کاهش یافت.
گیاه کاکتوس به سبب خواص ضدالتهابی، رادیکال های آزاد از مثبتی بر سلولهای مغزی میگذارد و سطح حفاظت و این سلول های قشر خاکستری مغز افزایش مییابد. گفتنی است برگ کاکتوس برای بیماری های پروستات پستان و سرطان کبد مفید است و از رشد سلول های سرطانی جلوگیری میکند.