اگیر ترکی

نام علمی :Acorus calamus

نام های دیگر گیاه وج: اشباطه، باش، بچه، اگور، سوسن زرد، اورکلبک، بج، سوسن باتلاقی، قصب الذریره، آلوا، اکسیر ترکی، عودالوج، کان، اروماتیک، ابامرون، اَگَر ترکی، اِگِر ترکی، اگیر ترکی و بچ است.

خواص گیاه اگیر ترکی و چگونگی مصرف آن

1. طبع آن گرم و خشک است.

2. بیشتر از ساقه زیرزمینی این گیاه در طبابت استفاده می‌شود.

3. اگیر ترکی محرک و مقوی معده است.

4. برای روشن شدن پوست صورت 5 گرم پودر ریشه اگیر ترکی را با 45 گرم آرد جوانه گندم در عرق کاسنی خمیر کرده به صورت ماسک روی پوست بگذارید.

5. برای لکنت زبان 10 گرم اگیر ترکی را در 100 گرم عسل مخلوط کرده روزی یک قاشق مرباخوری همراه کمی شیر یا آب هویج بنوشید.

6. 2 گرم اگیر ترکی را در 100 سی سی آب جوش 20 دقیقه دم کرده حدود ساعت 5 عصر همراه عسل بنوشید این نوشیدنی زیادکننده اسپرم و تقویت کننده نیروی جنسی است.

7. برای درد سینه و سرفه 3 گرم در 200 سی سی آب جوش دم کرده پس از سرد شدن صاف نموده با عسل مخلوط نموده روزی 3 فنجان بنوشید.

8. برای سفتی و درد طحال به صورت دم کرده استفاده شود.

9. جهت تسکین درد ماهیچه ها از روغن اگیر ترکی استفاده شود.

مصرف خوراکی و تزریقی با دوز بالا گیاه وج قادر است میزان یادآوری اطلاعات

را افزایش دهد

10. جهت درمان ورم مفاصل از روغن آن روزی 2 بار بمالید.

* طرز تهیه روغن اگیر ترکی: 50 گرم اگیر ترکی را در 150 گرم عرق طارونه خیسانده سپس با روغن کنجد حرارت داده تا آب آن تبخیر شود و روغن باقی بماند.

11. برای لکه های قهوه ای و سفید پوستی پودر اگیر ترکی را با آب لیمو مخلوط کرده لک ها را ماساژ دهید.

12. کسانی که سوءهاضمه دارند از دم کرده اگیر ترکی نیم ساعت بعد از غذا یک فنجان بنوشند.

13. برای سنگ های مجاری ادرار 4 گرم در 250 سی سی آب جوش دم کرده هر 6 ساعت یک فنجان بنوشید.

14. کسانی که سکته مغزی کرده اند از دم کرده اگیر ترکی استفاده کنند. 10 صبح و 5 عصر یک فنجان میل شود.

15. جهت کمردرد از روغن اگیر ترکی شب ها بمالید و از دم کرده آن بنوشید.

16. برای بی نظمی ضربان قلب از دم کرده اگیر ترکی استفاده شود. 3 گرم در 200 سی سی آب جوش 15 دقیقه دم کرده بعد بنوشید.

17. جهت بیماری برص ریشه اگیر ترکی را به صورت ضماد بگذارید.
18. برای زخم روده و ورم روده از دم کرده اگیر ترکی استفاده شود.

19. جهت خون دماغ با جوشانده اگیر ترکی بینی را بشویید.

20. کسانی که بیماری راشیتیسم دارند از دم کرده آن استفاده کنند و با روغن آن ماساژ دهند.

21. برای گرم مزاجان زیاد مناسب نیست.

22. دم کرده اگیر ترکی ضد تشنج است.

23. جهت تسریع جریان و گردش خون با جوشانده اگیر ترکی استحمام کنید.

24. برای کشتن حشرات مانند ساس، کک، بید و شپش به صورت پاشیدنی مۆثر است.

25. افراد گرم مزاج اگیر ترکی را با سکنجبین میل کنند.

26. جهت تقویت حافظه از اگیر ترکی استفاده شود.

27. جویدن اگیر ترکی باعث می‌شود که اطفال زود به تکلم آیند.

28. جهت تسکین دردهای رماتیسم از دم کرده اگیر ترکی بنوشند و از روغن آن به محل درد بمالند.

29. برای رفع نزله (سرماخوردگی که باعث تب و سرفه شود) از دم کرده اگیر ترکی استفاده گردد.

30. برطرف کننده بلغم است به صورت دم کرده میل شود.

31. برای رفع تاری چشم و لکه های سفید از سرمه اگیر ترکی استفاده گردد.

کسانی که سکته مغزی کرده اند از دم کرده اگیر ترکی استفاده کنند. 10 صبح

و 5 عصر یک فنجان میل شود

32. جهت درمان قطره قطره ادرار کردن از دم کرده اگیر ترکی استفاده شود.

33. جهت پادزهر سموم می‌توان از دم کرده این گیاه 4 گرم در 200 سی سی آب جوش استفاده کرد.

34. جهت درمان ثقل زبان هر روز یک گرم ریشه اگیر ترکی را بمالید.

35. جهت التیام زخم ها 20 گرم اگیر ترکی را در یک لیتر آب جوشانده صاف نموده زخم را بشویید.

36. جهت فلج می‌توان از مربای اگیر ترکی استفاده کرد.

37. جهت کم اشتهایی کودکان 2 گرم اگیر ترکی را در 150 سی سی آب دم کرده میل شود.

38. جهت درمان نفخ 2 گرم اگیر ترکی را در 100 سی سی آب دم کرده میل نمایید.

نقش گیاه وج در تقویت حافظه

مصرف خوراکی و تزریقی داخل صفاقی عصاره گیاه وج بر میزان حافظه و افزایش یادآوری اطلاعات در موش های صحرایی نر موثر است.

محسن خلیلی دانشیار فیزیولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه شاهد، مطالعه ای تجربی را با هدف بررسی خواص گیاه وج ( L) به عنوان یکی از گیاهان شاخص طب سنتی در جهت تقویت حافظه انجام داده است. کاهش سطح حافظه و یادگیری طی گذشت زمان در اثر فاکتورهای مختلف به خصوص پیری مغز تأثیر بسزایی در روند زندگی انسان داشته است. از طرف دیگر کمبود و یا نبود مکانیسم های پیشگیری و درمان، مطالعه بر روی این بیماری را مهم ساخته است. برای این منظور موش های صحرایی نر به طور تصادفی به دو گروه کنترل و تحت درمان تقسیم شدند. در گروه درمان گیاه وج به دو شکل خوراکی (پودر گیاه مخلوط شده با غذای استاندارد موش با نسبت 25/6 درصد) به مدت دو هفته و تزریقی در سه دوز 25، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم به شکل داخل صفاقی مورد استفاده قرار گرفت. موش های گروه های مختلف وارد آزمون های یادگیری با ماز Y شکل و جعبه شاتل جهت بررسی رفتار اجتنابی غیر فعال می‌شدند و داده های‌ آنها ثبت می‌شد.

یافته ها بیانگر این مطلب است که تأخیر حین عبور از ماز و جعبه شاتل در گروه های خوراکی و تزریقی با دوز 100 میلی گرم بر کیلوگرم تفاوت معنی داری نسبت به گروه کنترل نشان می‌دهد. همچنین میزان بروز رفتار تناوبی در گروه درمان خوراکی نسبت به گروه کنترل افزایش معنی داری را پیدا کرد.

به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که مصرف خوراکی و تزریقی با دوز بالا گیاه وج قادر است میزان یادآوری اطلاعات را افزایش دهد.

گیاه وج (Acorus calamus)که به آن «سوسن صغیر» و اگیر ترکی هم می‌گویند از گذشته های بسیار دور تا کنون به خاطر نیروبخش وانرژی زا بودنش شهرت داشته است. در طب سنتی هندی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به طور گسترده ای در اروپا و ایالات متحده مصرف می‌شود. ساقه های زیرزمینی ریشه مانند آن در درمان مشکلات گوارشی بسیار مؤثر هستند و در مورد دستگاه عصبی خاصیت نیرو زایی دارند. این گیاه دارویی اشتها را افزایش می‌دهد و تسکین دهنده دستگاه گوارش است، بدین طریق که گازهای معده را برطرف می‌کند و در رفع سوء هاضمه نقش دارد. علاوه بر این ها برطرف کننده اسپاسم عضلانی، آنتی اکسیدان و ضد التهاب است. این گیاه بسیار معطر با طعمی تلخ است.
تصور می‌شود که منشأ وج کشور هند باشد ولی امروزه در همه نقاط دنیا می‌روید. خاک مرطوب مورد پسند آن است و در نهرها و حفره های کناره رودخانه ها و دریاچه ها و نیز در مناطق باتلاقی رشد می‌کند. تکثیر این گیاه در فصل پاییز یا اوایل بهار با تقسیم کردن دسته های ریزوم و کاشت دوباره‌ آنها در آب کم عمق صورت می‌گیرد.
از گونه های مرتبط با وج می‌توان به A. Gramineusاشاره کرد که در واقع گیاهی چینی است و کاربرد دارویی دارد. در زبان چینی به آن shi chang puمی گویند. خواص دارویی آن هم مشابه گیاه وج است.
از جمله ترکیبات تشکیل دهنده این گیاه روغن فرار (sesquiterpenes)، اسارون، ساپونین و لیزاب یا موسیلاژ هستند. از میان این ترکیبات، توجه پژوهشگرها به «بتا اسارون» موجود در روغن فرار جلب شده است که وقتی جدا می‌شود خاصیت سرطان زایی دارد.
نوع آمریکایی وج (A. calamus var. americanus)که در اروپا رایج و در دسترس است، بدون بتا آسارون است و فقط داروهایی که از این نوع تهیه می‌شوند باید مصرف شوند.
در هند از هزاران سال پیش تا کنون از پودر وج استفاده می‌شده است، بدون این که گزارشی مبنی بر بروز سرطان در اثر مصرف آن ارائه شده باشد. این امر نشان می‌دهد که تمامی بخش های گیاه بی خطر هستند، ولی باید مطالعات بیشتری درباره آن انجام شود. این گیاه دست کم به مدت ۲۵۰۰ سال در هند و مصر به عنوان دارویی برای تقویت قوای تولیدمثلیمورد استفاده قرار می‌گرفته است. در اروپابه عنوان دارویی اشتها آور و کمک کننده به دستگاه گوارش مصرف می‌شده است. در آمریکای شمالی از جوشانده وج به منظور برطرف کردن تب، دردهای شکمی و قلنج استفاده می‌شود. برای دندان درد هم این گیاه را می‌جوند و پودر ساقه های زیرزمینی آن را برای رفع احتقان استنشاق می‌کنند. گونه وج آمریکایی که بیشترین تأثیر را در رفع اسپاسم دارد برای از بین بردن اسپاسم روده ای مؤثر است.
در صورت داشتن معده ناآرام و متورم و نیز سردردی که ناشی از عدم هضم مناسب غذا است این گیاه می‌تواند بسیار مفید باشد. مقدار کم آن اسیدیته معده را کاهش می‌دهد، ولی اگر به مقدار زیاد مصرف شود خاصیت معکوس دارد، یعنی به طرز زیان آوری ترشح اسید معده را افزایش می‌دهد. این مثال خوبی از مصرف به اندازه گیاهان دارویی است که نشان می‌دهد دوز بالا یا پایین یک داروی گیاهی اثرات مختلفی دارد.
مصرف خوراکی گیاه وج قادر است میزان یادآوری اطلاعات را افزایش دهد. برای بی نظمی ضربان قلب می‌توان از دم کرده اگیر ترکی استفاده شود. برای این منظور باید ۳ گرم را در ۲۰۰ سی سی آب جوش ۱۵ دقیقه دم کرد. همچنین برای لک های قهوه ای و سفید پوستی می‌توان پودر اگیر ترکی را با آب لیمو مخلوط کرده و روی لک ها ماساژ داد.

مضرات اگیر ترکی :

ریشه تازه گیاه سمی است. وقتی پزشکان از آن استفاده می‌کنند، روغن های اسانس دار ایزوله آن را نباید استفاده کرد. این روغن اسانس دار که در ریشه وجود دارد سمی و سرطان زا است. گونه های تری پلوئید آن در آسیا پیدا شده ولی گونه های دیپلویید آن در آمریکای شمالی و سیبری است که این مواد سمی را ندارد.

طرز استفاده اگیر ترکی :

معمولا به صورت دم کرده قطعات کوچک ریزوم، یک قاشق غذا خوری آن در یک لیتر آب سرد ریخته و می‌جوشانند و می‌گدارند تا بماند.

صد گرم از ریزوم خشک در پانصد میلی لیتر الکل و پانصد میلی لیتر آب ریخته و به مدت یک هفته پیوسته تکان داده و سپس صاف می‌کنند و این اسانس را جهت استعمال خارجی برای درمان روماتیسم مصرف می‌کنند.

*منبع:
ـ Encyclopedia of Herbal Medicine;Andrew Chevallier; DK; 3rd edition edition