کلپوره

مریم نخودی طناز

نام انگلیسی: Ground-oak, Wild-Germander

نام علمی: Teucrium chamaedrys L.

خانواده: Lamiaceae
 

گیاه شناسی

گیاهی است علفی پایا و به ارتفاع 10 تا 25 سانتی متر که در جنگل های نواحی مرکزی و جنوبی اروپا، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا من الجمله ایران می‌روید. برگ های متقابل، بیضوی، بی کرک، شفاف و به رنگ سبز تیره در سطح فوقانی پهنک ولی به رنگ سبز روشن در سطح تحتانی پهنک دارد. گل های قرمز، یا گلی رنگ (به ندرت سفید) آن در فاصله ماه های اردیبهشت تا مرداد ظاهر می‌شود، زیبایی خاص به گیاه می‌بخشد و این خود باعث گردیده که در بعضی نواحی اقدام به پرورش آن شود. میوه آنچهار فندقه ای، به رنگ قهوه ای و هر یک از قطعات آن دارای برجستگی هایی در ناحیه راس است. از مشخصات این گیاه آن است که قاعده ساقه آن حالت چوبی شده دارد و به علاوه همیشه عاری از برگ به نظر می‌رسد.

زنبور عس از قاعده جام آن نوش بسیار و فراوان با طعم مطبوع به دست می‌آورد.

زیستگاه

این گیاه را می‌توان در نواحی شما ایران گرگان، فیروز کوه، سیاه بیشه در دره چالوس، آذربایجان، لرستان، خراسان در اطراف بجنورد و مرکز ایران شاهرود پیدا کرد.

ترکیبات شیمیایی و خواص درمانی

قسمت مورد استفاده این گیاه، سر شاخه های گلدار آن است که بوی معطر ولی ضعیف و طعم تلخ و قابض دارد. قسمت هوایی گیاه دارای اسانس، یک ماده رزینی به رنگ زرد مایل به قهوه ای به نام توکریورزین، یک ماده تلخ، تانن، یک ماده رنگی و اسکوتل لارین است.

سر شاخه گلدار این گیاه به طور ملایم اثر نیرو دهنده، مقوی، مقوی معده، مدر، ضد خنازیر (به التهاب و تورم غدد لنفاوی زیر گردن گفته می‌شود)، تب بر، ضد کرم و ضد عفونی کننده دارد. مصرف آن در مواردی نظیر تب های مخاطی و حصبه بعد از مرحله تحریکات، بیماری های نقرسی که با ضعف قوای هاضمه همراه باشد، و به طور کلی بیماری های عفونی که در آن دارو های مقوی با اثر قوی نتوان به کار برد، اثرات مفید و قاطع ظاهر می‌کند. فرآورده های این گیاه چون دارای تانن به مقدار کافی است، در رفع برونشیت های مزمن، نزله های مخاطی، اسهال های ساده و به علت دارا بودن اسانس و مواد موثر دیگر، در ضعف عمل دستگاه هضم و کبد مفید است و می‌توان از آنها در کم خونی دختران جوان و تاخیر وقوع قاعدگی ناشی از ضعف عمومی بدن، استفاده به عمل آورد.

در استعمال خارج، چون اثر ضد عفونی کننده دارد آنرا بر روی زخم ها و اولسر ها اثر می‌دهند و محلول های آن را در موارد جریان دائم ترشحات از بینی، بالا می‌کشند و یا به حالت تازه و له شده و همچنین به صورت گرد از آن استفاده می‌نمایند.