خارمریم

سایر اسامی : ماریتیغال – عکوب – حرشف بری
نام علمی: ‎Silybum marianus
نام انگلیسی : Milk thistle fruit
نام عربی: عکوب (Akub)
نام فرانسوی: Chardon – marie
نام آلمانی: Echte mariendistel
گیاهی است از خانواده گیاهان Asteraceae یا نام قدیمی Compositae
مشخصات عمومی :

خارمریم گیاهی است دوساله به ارتفاع تا 1/5 متر که به حالت خودرو در کنار جاده ها، دراراضی بایر و اطراف زمین های زراعی می‌روید و زمان جمع آوری میوه و دانه ها شهریور تا مهر ما ه است .بدون شک همه شما در اواخر بهار و در کنار جاده ها و صحرا ها گیاه خاردار بسیار زیبایی را دیده اید که سرشاخه های گرد تیغ دار سبز آن مزین به گلی است که به صورت یک کلاه بنفش خوشرنگ و زیبا روی آن قرار گرفته است و کاملا در بین گیاهان دیگر صحرا جلوه گری می‌کند.گیاهی است دو ساله دارای برگهای منقسم و دندانه دار به رنگ سبز شفاف که در کناره های برگ و رگبرگ ها لکه های سفید وجود دارد. گل ها لوله ای و درشت و به رنگ ارغوانی – میوه سیاهرنگ و شفاف و دارای تار.
محل رویش :

این گیاه خود رو بوده و در صحراهای ایران و بیشتر در دره هراز، دشت مغان، مناطقی از خوزستان و کلاردشت میروید. در گرگان – مازندران – آذربایجان – لرستان – فارس و خراسان.

ترکیبات مهم

مهمترین ترکیبات خارمریم شامل 3-1/5 درصد سیلی مارین است که مخلوطی از فلاونو لیگان ها از جمله سیلی بین، سیلی دیانین و سیلی کریستین است
قسمت مورد استفاده :

اندام هوایی گیاه (دانه های داخل میوه)

کبد یکی از اعضای مهم بدن است که سم زدایی از داروها، دفع محصولات زائد ناشی از تخریب و نوسازی گلبولهای قرمز خون به صورت صرا، تولید عوامل انعقادی خون، ذخیره قند به صورت گلیکوژن و نیز تنظیم سوخت و ساز قند و چربی از مهمترین نقشهای آن در بدن است

بیماری چرب غیر الکلی (Nonalalcoholic fatty liver disease) بیماری سلولهای کبد انسان است که اخیرا به علت چاقی و یا به عبارتی تجمع بیش از حد تری گلیسیرید در کبد در جامعه ما افزایش یافته است در صورت عدم تشخیص زودرس و درمان مناسب می‌تواند منجر به بیماری پیشرفته و غیر قابل بازگشت کبدی به نام سیروز کبدی شود بنابراین ترکیبات انتی اکسیدانی و همچنین ترکیبات سیلیمارین در گیاه خار مریم، آنتی پیر اکسیداسیون لیپید، آنتی فیبروتیک باعث محافظ کبدی در اینگونه بیماری ها گردد

محافظت کبد توسط خار مریم :

فر آورده ها این گیاه در اروپا به طور وسیع برای هپاتیت مصرف می‌شود

1- با تاثیر بر غشاء سلولهای کبدی از ورود مواد سمی به سلول جلوگیری می‌نماید

2- با تاثیر بر سلول های کبد موجب تسریع در سنتز پروتئین می‌شود

3- با افزایش غلظت گلوتاتیون ( مسئول سم زدایی سلولی ) درون و خارج از سلول و همچنین به دلیل داشتن خواص فوق الاشاره ( با پیشگیری از تولید LDL) از سلولهای کبدی محافظت می‌نماید

4-خاصیت ضد اکسیدان آن چندین بار از ویتامین Eبیشتر است و به این دلیل محافظ خوبی برای کبد است
مواد موثره :

فلاونوئید سیلی مارین شامل سیلی بین و سیلی دیانین که در کاهش کلسترول خون سودمند است.سیلی بین فعالترین جسم موثر گیاه است
خواص درمانی :

ضد کبد چرب – صفراآور- مقدار املاح صفراوی را کم میکند - داروی مقوی برای کبد چرب – ضد سیروز کبدی – آنتی هپاتوتوکسیک.

دانه خار مریم از کبد در برابر آسیب های ناشی از الکل – هپاتیت – کبد چرب و سیروز محافظت میکند و کمیسیون E آن را به عنوان یکی از بهترین درمان کننده های سیروز میشناسند.
رفع مشکلات کبدی در اثر مصرف بیش از حد برخی داروها مانند استامینفون و داروهای شیمیایی ترک اعتیاد- کاهش علائم پسوریازیس ( دائ الصدف ) – خنثی کننده اثرات ناشی از خوردن قارچ سمی
روش استفاده :

دم کرده – تنتور
طرز تهیه دم کرده : ۳/۵ گرم دانه را در ۱۵۰ سی سی آب جوش در ۱۰ الی ۱۵ دقیقه دم کرده روزانه ۳ الی ۴ دفعه نیم ساعت قبل از غذا مصرف شود.
طرز تهیه تنتور : ۱۵-۲۵ قطره را روزانه ۴ الی ۵ مرتبه مصرف کنند ( بهتر است قبل از مصرف تبخیر الکل انجام گیرد )
بهتر است از فرآورده های استاندارد شده خارمریم استفاده کنیم چون مواد موثره آنها قوی تر است و بهتر از دم کرده و تنتور آن است
فراورده های موجود در بازار : قرص لگالون – قرص لیورگل ۷۰ – دوراسیلیمارین – قطره و قرص هگریمارین
خارمریم میزان التهاب را کاهش داده و تاثیرات آنتی اکسیدان بالقوه ای دارد. آنتی اکسیدان ها از سلول های بدن در برابر آسیب دیدگی ناشی از فرآیندهای شیمیایی حفاظت می‌کنند.
این گیاه در درمان اختلالات فوق کلیوی وسندرم روده ملتهب کاربرد دارد و برای درمان اختلال پوستی «داءالصدف» نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خارمریم یکی از بهترین گیاهان محافظ کبد، خارمریم است. اثرات محافظت کبدی شامل موارد زیر است:
- خاصیت خنثی کردن رادیکالهای آزاد.
- خاصیت ضداکسیدان آن چندین بار از ویتامین E بیش تر است و از این طریق محافظ خوبی برای کبد است.
- محافظت کبد از مواد شیمیایی و داروها: سیلی مارین از طریق خنثی کردن الکل، گالاگتوزآمین، کربن تتراکلراید، سم آمانیتا و غیره، کبد را محافظت میکند.
- تحریک سنتز پروتئینها در کبد: به احتمال قوی تحریک تولید سلولهای جدید کبد از طریق ساخت پروتئین در کبد به وسیله سلی مارین است.
- خاصیت ضد تورم: سلی مارین دارای خاصیت قوی ضد تورم است.
از دیگر آثار سلی مارین، حل سنگهای صفراوی و کمک به درمان پسوریازیس است. سلی مارین در تصحیح اعمال غیر عادی کبد در جهت درمان پسوریازیس مفید است؛ به طوری که از سنتز لوکوترینها جلوگیری میکند. ارتباط دیگر عمل کبد و پسوریازیس در فیلتراسیون کبدی خون است. در گردش خون کبدی افراد مبتلا به پسوریازیس اندوتوکسینهایی مشاهده شده (مانند اندونوکسینهای دیواره باکتریها در روده ) که با کاهش یا خنثی شدن آنها پسوریازیس بهبود مییابد.
مسئله دیگر در پسوریازیس، افزایش تولید لوکوترینهاست که سیلی مارین از طریق مهار لیپوکسی ژناز از تولید آن جلوگیری میکند.
- خار مریم از ایجاد سنگ صفرا پیش گیری و بیماری را درمان می‌کند.
- محافظت کلیه از تاثیر مواد شیمیایی
تحقیقات جدید نشان داده است که سیلی مارین اثر مخرب مواد شیمیایی بر روی کلیه را کاهش داده و محافظ خوبی برای کلیههاست.

تداخلات :

1-خطر ناک ترین عارضه داروی استامینوفن در دز بالا سمیت کبدی است این عارضه ناشی از پر اکسیداسیون چربیها و تخلیه ذخایر گلوتاتیون در بافت کبد است مصرف توام خار مریم با این دارو می‌تواند از بروز سمیت ناشی از استامینوفن به نحوه مطلوبی چلوگیری نماید

2- در بیمارانی که قصد عمل جراحی را دارند مصرف ترکیبات خار مریم مانند سیلا یمارین تحت نظر پزشک جهت بروز عوارض کبدی در اثر دار وهای بیهوشی توصیه می‌شود

3- به بیمارانیکه از دراو های بنزودیازپینی مانند دیازپام، لوراز پام، اگزاز پام و..... استفاده می‌نمایند بهتر از از مصرف خار مریم و مشتقات آن مانند سیلایمارین پرهیز نمایند

4- در بیماران تحت شیمی درمانی سرطان به ویژه بیمارانی که تحت درمان با داروی سیس پلاتین هستند مصرف سیلایمارین و ترکیبات خار مریم پس از مشورت با پزشک جهت کاهش عوارض توصیه می‌شود

5-بیمارانیکه تحت درمان با داروی سیکلوسپورین هستند باید از مصرف خود سرانه گیاه خار مریم و ترکیبات آن مانند سیلا یمارین پرهیز نمایند زیرا سبب سطح کاهش سرم دارووکاهش ترشح انسولین و افزایش قند خون سیکلوسپورین می‌شود

6- یکی از عوارض داروی هالوپریدول آسی کبدی است. از سوی دیگر سیلایمارین دارای اثرات آنتی اکسیدانی است و با خنثی کردن رادیکا ل های آزاد از اسیب کبدی ناشی از دارو های هپاتوتوکسیک مانند هالوپریدول جلوگیری می‌نماید. لذا به بیماران تحت درمان طولانی مدت با داروی هالوپریدول مصرف سیلایمارین تحت نظر پزشک توصیه میشود

7- در بیماران تحت درمان با داروی مترونیدازول، مصرف سیلایمارین تحت نظر پزشک توصیه می‌شود مصرف توام سیلایمارین در کاهش عوارض کبدی موثر است

محصول جدید دهه اخیر :

در دهه اخیر محصولی به نام سی لیبین فسفا تیدیل کولین تهیه شده که جذب و اثرات بهتری نسبت به سیلی مارین دارد