سنبل خطایی

نام فارسی: سنبل ختایی

نام علمی: Angelica archangelica

نام انگلیسی: (Apiaceae (Umbelliferae

نامهای دیگر:

Angel’s wort, Garden Angelica, European Angelica

استفاده از گیاهان دارویی بدون مشورت با پزشک و کارشناسان طب سنتی موجب خسران و زیان فراوان است. خواهشمند است مصرف این گیاه و سایر گیاهان دارویی را برای حفظ سلامتی و جلوگیری از ایجاد بیماری های مختلف  به صورت خود سرانه انجام ندهید .مطالب زیر صرفا جهت اطلاع و آگاهی  است و به هیچ عنوان توصیه پزشکی، درمانی نمی‌گردد. تعیین نوع گیاه، دوز مصرفی و.... با توجه به بیماری و نیازکاربران عزیز به عهده پزشکان، متخصصین و کارشناسان طب سنتی است. لذا این شرکت در قبال عوارض ناشی از مصرف بدون نسخه مسئولیتی در رابطه سلامتی آن عزیزان ندارد

معرفی گیاه:

گلهای سنبل ختایی به رنگ سفید متمایل به سبز تا زرد بوده، درون چتر هایی با ۲۰ تا ۴۰ شعاع فاقد گریبان قرار دارند. میوه آن بیضوی، بالدار و به طول حدود ۷ و عرض حدود ۴ میلیمتر است. پوسته خارجی میوه از داخل آن جدا میشود.

ارتفاع گیاه سنبل ختایی به ۵۰ تا ۲۵۰ سانتیمتر میرسد. ریزوم کوتاه، قوی، گوشتی و دارای ریشههای فیبری بلند است. برگهای آن بسیار بزرگ، به اندازه ۶۰ تا ۹۰ سانتیمتر و بار شانه ای بوده، دمبرگ تو خالی دارند.

این گیاه دارای بوی تند قوی و مزه شیرین تا گزنده است.

رویشگاه:

تصور میشود که منشاء اصلی این گیاه سوریه، هلند یا لهستان باشد. امروزه گیاه مزبور به صورت خودرو در سواحل دریای شمال و Angelica sylvestris در اروپا و Angelica sinensis در چین و آسیا یافت میشود.

فرآوردهها:

دانه آنجلیکا شامل میوههای گیاه سنبل ختایی است که تیرماه جمع آوری شده، در هوای آزاد یا در آون خشک گردیده، سپس به وسیله خرد کردن از چترها جدا میشود. برگ آنجلیکا شامل بخشهای هوایی این گیاه است. ریشه آنجلیکا شامل ریشه و ریزوم خشک شده گیاه است.

بخشهای دارویی:

دانه، گیاه کامل و ریشه

موارد مصرف و اثرات درمانی سنبل ختایی

• میوه:
• فوررانوکومارینهای موجود در میوه، متوقف کننده رشد سلولی و عامل ایجاد سمیت نوری هستند. اثرات ضد اسپاسم، محرک ترشح شیره گوارشی و صفراآور میوه سنبل ختایی، ناشی از وجود ترکیبات آماروئید آروماتیک آن است.
• برگ:
• روغن فرار و فورانوکومارینهای موجود در برگ شدیداً موجب تحریک پوست و غشاء مخاطی میگردند. اثرات ضد اسپاسم، محرک ترشح شیره گوارشی و صفراآور برگ گیاه سنبل ختایی ناشی از وجود ترکیبات آماروئید آروماتیک آن است.
• ریشه:
• اثرات ضد اسپاسم، صفرراآور، محرک ترشح شیرههای معدی دارد.

خواص ریشه سنبل ختایی

• کم اشتهایی
• سوءهاضمه

در طب سنتی فرآوردههای حاصل از ریشه این گیاه به عنوان سرخکننده ملایم پوست و نیز جهت درمان نقرس، برونشیت، اختلالات قاعدگی،بیاشتهایی، سوءهاضمه توام با گرفتگیهای خفیف گوارشی و اختلالات کبدی و صفراوی تجویز میگردند.

خواص برگ سنبل ختایی:

فرآوردههای حاصل از برگ این گیاه به عنوان مدر و معرق تجویز میگردند.

روش مصرف:

از ریشه پودر شده و سایر فرآوردههای جالینوسی خوراکی به صورت داخلی استفاده میشود.

دم کرده 20گرم ریشه خشک آن در یک لیتر آب جوش مفرح و معرق و نیرو دهنده، مقوی، بادشکن، خلط آور، قاعده آور، و ضد تشنج است. وکم خونی را درمان می‌کند.

موارد منع مصرف:

• تاکنون هیچگونه عارضه جانبی مضر و خطرناک ناشی از مصرف بجای مقادیر درمانی اندامهای هوایی میوه این گیاه شناسایی نشده، ولی ممکن است در برخی موارد به دنبال تماس با شیره گیاه، بیماری فتودرماتوز ایجاد شود.
• از فرآوردههای حاصل از اندامهای هوایی و میوه این گیاه در هنگام بارداری نمیبایست استفاده شود.
• فورانوکومارینهای موجود در ریشه موجب حساس ساختن پوست به نور شده که این امر خود باعث التهاب پوست در معرض پرتوهای فرابنفش میگردد. بنابراین توصیه میشود در هنگام گرفتن حمام آفتاب یا تماس با مقادیر زیاد پرتو فرابنفش، از مصرف فراوردههای حاوی ریشه گیاه خودداری گردد.
• مصرف همزمان سنبل ختایی با داروهای ضد انعقاد و ضد لخته ممکن است موجب افزایش خطر خونریزی گردد.
• مصرف همزمان این گیاه با داروهای هپارین با وزن مولکولی کم موجب افزایش خطر خونریزی میگردد.

منابع:

کتاب مرجع گیاهان دارویی (جلد اول)
تألیف و ترجمه دکتر احمد امامی، دکتر شیرین فصیحی و دکتر ایرج مهرگان